De positieve kant van hooggevoeligheid

‘Vreugde is wat ontstaat wanneer we onszelf toestaan in te zien hoe goed de dingen in werkelijkheid zijn.’

Marianne Williamson

Tijdens onze laatste HSP-bijeenkomst hier op Mallorca, raakten we in gesprek over de positieve kant van de hooggevoeligheid.

Ik geloof dat we het er allemaal wel zo’n beetje over eens waren dat, ook al is het niet altijd gemakkelijk om zo gevoelig te zijn en je jezelf door de bank genomen erg in acht moet nemen om je sterk te voelen, de voordelen van onze trek uiteindelijk toch zwaarder wegen dan de last die je ervan kunt ondervinden. En ja, terwijl ik dat zo beweer, ben ik me scherp bewust van het grote aantal HSP’ers dat het er erg moeilijk mee heeft, soms ook omdat ze alleen maar steeds tegen hun gevoeligheid op lopen en niet weten dat het een vrij algemene trek is en dat je van alles kunt doen en leren om er beter mee om te gaan.

De eerste kwaliteit die ik wil noemen is de enorme capaciteit om ergens van te genieten. Om de simpele reden dat het zenuwzintuigstelsel van de hooggevoelige mens tot wel tien keer meer informatie oppikt dan dat van iemand met een gemiddelde gevoeligheid, bespeuren we veel en véél meer nuances van alles wat we tegenkomen. Het intense plezier en ook de enorme ontroering die we kunnen ontlenen aan, bijvoorbeeld, een schilderij, een bepaald muziekstuk, een mooi landschap, maar ook aan een diep en verrijkend gesprek, is iets wat alleen HSP’ers maar van elkaar kunnen begrijpen. En ofschoon ik me er natuurlijk van bewust ben dat diezelfde eigenschap van ons zenuwzintuigstelsel ook tot een geestelijke en lichamelijke overvoerdheid kan leiden, wil ik het in dit artikel voor de verandering alleen over de up-side van de hooggevoeligheid hebben. Intens van iets kunnen genieten en geraakt worden, dát is een van de voordelen van het HSP zijn.

Echt, het is een geschenk, dat vermogen dat we hebben om blij te kunnen zijn met de ogenschijnlijk allerkleinste dingen. Een glimlach, een zonnestraal, een straatmuzikant, de geur van een roos, een gedicht... de gave om dit soort dingen op te merken en er zo’n warm gevoel van binnen van te krijgen, staat garant voor een enorme zielerijkdom. Veel mensen zijn op zoek naar geluk, en een groot deel zoekt dat geluk in materiële zaken. Een HSP’er begrijpt evenwel dat het echte geluk juist in die “gewone”, kleine dingen zit.

Een tweede positieve eigenschap van de HSP’er is zijn creativiteit. Dat wat de Amerikanen think outside the box noemen, dát is de HSP’er op het lijf geschreven. En ook dát is een gevolg van het feit dat de hooggevoelige mens zo enorm veel indrukken opneemt: hoe meer informatie je tot je beschikking hebt, des te groter je voorraaddoos met gegevens is om tot nieuwe en sprankelende ideeën te kunnen komen. Het zal niemands verbazing wekken dat veel kunstenaars HSP zijn, maar dat geldt ook voor uitvinders, voor de trendjagers, voor mensen met ideeën voor een vernieuwde en menselijke bedrijfsvoering of voor meer duurzame manieren om met geld om te gaan. En wie veel informatie tot zijn beschikking heeft, die beschikt vaak over visie en over de gave om verschillende dingen van ogenschijnlijk uiteenlopende gebieden, met elkaar in verband te brengen en daarmee op een hoger plan te brengen.

De positieve kant van veel waarnemen, van het zien van de dingen (in de ruimste zin) impliceert dat de HSP’er een goed oog voor details heeft. ‘Jij ziet ook álles,’ is een opmerking die hij nog al eens te horen krijgt. En ook al komt zo’n uitspraak misschien niet altijd sympathiek over, een compliment is het wel.

En wat te denken van de empathie? Het vermogen om “achter” de woorden te luisteren, om een ander mens ‘te lezen’ zonder dat deze ons verteld heeft hoe hij zich voelt, dat is een kwaliteit die wij HSP’ers gewoon cadeau hebben gekregen. Ik weet zeker dat jij, die dit leest, precies begrijpt wat ik bedoel: iemand tegenkomen en gewoon ‘weten’ of deze mens zich prettig voelt en of alles goed met hem is, of zelfs kunnen aanvoelen wat er in hem omgaat of wat hij nodig heeft. Net zo is de HSP’er in staat om de sfeer aan te voelen van de plek waar hij zich bevindt. Je voelt je ergens prettig, of juist niet. De meeste HSP’ers beschikken dan ook over een flinke dosis intuïtie.

HSP’ers zijn doorgaans mensen met diepgang. Hun gevoelens zitten diep, ze hebben de neiging om vaak lang en goed over de dingen na te denken, om zorgvuldig afwegingen te maken en om het naadje van de kous te willen weten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel HSP’ers geïnteresseerd zijn in wat we, met een groot woord, ‘spiritualiteit’ noemen en dat ze zich bezighouden met thema’s als de zin van het leven. Kom bij hen liever niet (altijd) aan met oppervlakkigheden en prietpraat. In dit verband kan ik niet nalaten om op te merken dat veel HSP’ers een vorm van meditatie beoefenen.

De diepgang die de meeste HSP’ers karakteriseert, vinden we ook terug in hun gevoel voor rechtvaardigheid. Zijn ze eenmaal ergens door gegrepen, dan gáán ze er ook voor. Zo zien we veel HSP’ers als vrijwilliger hun steentje bijdragen bij instellingen die zich inzetten voor het goede doel, en komen we ze tegen in vele soorten beroepen waarbij ze zich kunnen inzetten voor het welzijn der mensheid. Ze hebben doorgaans moeite met het lijden van mens en dier, én van de natuur en onze planeet, en waar hun gevoeligheid dat toelaat zullen ze niet aarzelen om te doen wat ze kunnen om verlichting te brengen.

We zijn anders

We zijn een minderheid en dus zijn we anders. Maar we kunnen het ook omdraaien en zeggen dat de niet-HSP’ers anders zijn. Goedbeschouwd is het enige dat we daarmee zeggen, dat we als groep elk op onze eigen manier tegen het leven aankijke, dat we anders in het leven staan. Niet meer en niet minder. Het is belangrijk om goed te beseffen dat we niet beter zijn. Echt, we bewijzen onszelf geen enkele gunst door te denken dat we superieur zouden zijn. We vullen elkaar aan. De wereld heeft muziek en kunst nodig, maar ook huizen om in te wonen. De wereld heeft mensen nodig die zich in dienst van de ander kunnen en willen stellen (en dat is zo’n beetje ons pakkie an) maar er zijn net zo goed mensen nodig die het harde en zware werk willen en kunnen doen, die dát soort banen op zich willen nemen waartoe een HSP’er zich echt niet aangetrokken voelt (geestelijk en lichamelijk te zwaar werk). Grofweg kun je stellen: wij komen met de ideeën en voor de uitvoering daarvan hebben we de anderen nodig. Elaine Aron zei het al: de koning kan niet zonder zijn raadsheren, maar hij kan óók niet zonder zijn soldaten...

Het is van het allergrootste belang dat we op harmonieuze wijze (leren) samenwerken, de HSP’ers en de niet-HSP’ers. De grote meerderheid van de niet-HSP’ers is niet in staat om onze manier van denken en doen te begrijpen, eenvoudigweg omdat ze zich op geen enkele manier kunnen voorstellen hoe wij de wereld beleven, en ofschoon wij HSP’ers ook niet zo goed kunnen inschatten hoe onze minder gevoeliger broers en zusters de wereld beleven, ben ik van mening dat het van óns afhangt of deze samenwerking op een vruchtbare wijze gerealiseerd zal kunnen worden. Waarom?  Juist vanwege dat empatische vermogen van ons. De empathie die ons helpt bij het aanvaarden van de andere mens die, hoewel hij (wat) minder gevoelig is, over capaciteiten en vermogens beschikt die wij ontberen. De empathie die ons helpt bij het overwinnen van de zo menselijke neiging tot oordelen, om daarvoor in de plaats nieuwsgierigheid en tolerantie te beoefenen.

Een oefening

Opdat we allemaal naast en met elkaar kunnen leven op onze mooie planeet, is acceptatie over en weer toch wel het minste wat we moeten zien te bereiken. Als iets of iemand ons irriteert dan is dat omdat de situatie of het gedrag een gevoelig plekje in ons raakt. In werkelijkheid zegt die irritatie die we voelen alleen maar iets over óns, en in veel mindere maten over de andere mens. Het moge duidelijk zijn dat irritatie en empathie niet verenigbaar zijn. De vraag is dus: wat kun je doen om de irritatie te overwinnen?

• Probeer je te verplaatsen in de ander.
• Besef dat die ander –net als jij- een wereld op zich is.
• Stel je nieuwsgierig op en vraag je af: Waarom doet die mens zoals hij doet? Is mijn oordeel over zijn gedrag wel juist? Laat je niet verleiden tot snelle antwoorden, maar neem er alle tijd voor.
• De volgende vraag is dan: Kan ik iets leren van deze mens?
• En de derde vraag die je jezelf zou kunnen stellen is: Kan ik nagaan waar mijn irritatie vandaan komt?

De mogelijkheid om verschillen te overbruggen is iets dat in het vermogen van de HSP’er ligt. Uiteindelijk gaat het hierbij om nóg een positieve kant (de belangrijkste?) van het hooggevoelig zijn.

Ik wens jullie een mooie aprilmaand toe!