Zoeken in deze blog

zondag 6 maart 2011

Over het ontstaan van conflicten


Wat is eigenlijk een conflict? Dat lijkt misschien een domme vraag, maar laat ik zeggen dat je al met iemand in conflict kunt raken om het simpele feit dat het idee dat jíj van een conflict hebt, verschilt met het beeld dat die ander ervan heeft. Een voorbeeld:
Het is een heerlijke voorjaarsdag en het is vijftien graden. Sofie en Hans praten over het weer. Sofie vindt het warm, Hans verklaart dat hij het nog wel erg fris vindt. De mening van Sofie verschilt van die van Hans als gevolg van het feit dat Sofie de temperatuur anders waarneemt dan Hans dat doet. Nu kan het gebeuren dat Sofie zich verongelijkt voelt omdat ze niet begrijpt dat Hans het niet met haar eens is en dat ze denkt: ‘O, help, conflict.’ Hans haalt alleen zijn schouders maar op en voor hem is er helemaal niets aan de hand. Als je het warm hebt trek je je jas of je trui uit. Klaar.

Het is een simpel en misschien ook wel wat overdreven voorbeeld, maar waar het me om gaat is dat het heel belangrijk is om altijd na te gaan wat bepaalde concepten –zoals in dit geval ruzie, warm of fris- voor iemand inhouden.
Dus, wat is nu eigenlijk een conflict? Er zijn talloze conflicttheorieën, maar over het algemeen kun je stellen dat er sprake is van een conflict wanneer twee of meer mensen doelen nastreven, belangen hebben of waarden voorstaan die niet met elkaar te verenigen zijn.

Terugkerend naar het voorbeeldje van Sofie en Hans, zal het duidelijk zijn dat er in hun geval geen sprake was van een conflict aangezien ze het alleen maar over het weer hadden en er geen doelen, belangen of waarden aan de orde waren. Het was hooguit een meningsverschil. Wat echter wel duidelijk is, is dat er bij conflicten sprake is van fasen die lopen van licht tot zwaar, of anders gezegd, van een meningsverschil tot oorlog. Belangrijk is wel om te beseffen dat veel conflicten beginnen met een heftige emotie. Dit aan de ene kant.

Laten we nu eens kijken naar het thema van de hooggevoeligheid. Als Sofie inderdaad zo ver gaat dat ze denkt dat zij en Hans nu ruzie hebben, dan zou het heel best kunnen dat Sofie een HSP’er is. Hoe kom ik daarbij? Omdat een HSP’er ertoe neigt om alles persoonlijk op te vatten. Zo kan hij bijvoorbeeld denken dat iemand hem expres tegenspreekt om te pesten, dat de ander hem niet voldoende respecteert of hem niet serieus neemt, enzovoort. Hij heeft vooral het gevoel dat er niet echt naar hem wordt geluisterd. Hij ervaart het als een persoonlijke aanval terwijl het dat helemaal niet is. ‘Hij spreekt me altijd tegen.’ ‘Hij luistert nooit echt naar wat ik zeg.’ ‘Mijn mening is natuurlijk weer niet belangrijk.’ ‘Ze vinden me stom, en dat ben ik natuurlijk ook.’ ‘Hij houdt niet van me.’ Allemaal gedachten die rechtstreeks voortkomen uit een gebrek aan zelfvertrouwen en die veelal samengaan met een heftige emotionele reactie.

Als we even stilstaan bij wat zich hier in werkelijkheid afspeelt, dan zien we het volgende: Sofie heeft het warm en Hans vindt het fris. Dat is alles. Sofie neemt de temperatuur op haar manier waar, en haar waarneming is een andere dan die van Hans. Hans heeft met geen enkel woord gerept over het karakter of over de persoonlijkheid van Sofie, laat staan dat hij haar niet meer zou mogen omdat zij het toevallig warm heeft en hij niet. Toch voelt Sofie zich aangevallen en blijft ze vastzitten in haar emotie van niet gehoord, gezien en gerespecteerd worden. Dit simpele verschil in waarneming kan uitmonden in een conflict, oftewel, een situatie van niets kan leiden tot een laaiende ruzie en het einde van een vriendschap of een relatie.

Wat kun je doen als HSP’er? In dit soort situaties zou je je eigenlijk altijd twee dingen moeten afvragen:

·       Wat is er letterlijk gezegd? Of: Wat is er precies gebeurd?
·       Welk deel heb ik er zelf aan toegevoegd? Of: Wat heb ik er zelf bij gedacht vanuit de emotie die het gebeuren bij mij wakkerriep?

Van daaruit kun je jezelf nog meer vragen stellen in de trant van: Heeft de ander eigenlijk wel gezegd dat ik stom ben? Of heb ik dat afgeleid uit de klank van zijn stem zoals die op mij overkwam?  Was het misschien mijn eigen invulling?

Het onderwerp conflicten is bijzonder breed, en dat geldt niet minder voor het thema hooggevoeligheid. In dit artikel heb ik jullie alleen maar een heel klein facetje willen laten zien van hoe een HSP’er een bepaalde situatie op zichzelf kan betrekken zonder dat het ook maar iets met hem persoonlijk te maken heeft, iets waardoor een simpele, neutrale opmerking een nare ruzie tot gevolg kan hebben. Doordat een HSP’er last kan hebben van een zwak zelfbeeld heeft hij de neiging van een mug een olifant te maken. Oftewel: een veelvoorkomende oorzaak van conflicten is de onjuiste interpretatie van een situatie.

Wat kun je verder nog doen? Een goede en effectieve oefening is het observeren van je gedachten in situaties zoals die tussen Sofia en Hans. Ga in gedachten buiten of boven het gebeurde staan en luister en kijk in je herinnering naar wat er is gezegd. Wat gebeurde er echt? Welke gedachte(n) heb ik er zelf aan toegevoegd? Welk gevoel? Een goed moment om dat te doen is kort voor het slapengaan. Ik raad je aan om er een schriftje bij te nemen en je bevindingen op te schrijven. In het begin is het misschien een beetje lastig om werkelijkheid en invulling van elkaar te scheiden, maar je zult zien dat het na een tijdje bijna vanzelf gaat, en dat je daardoor ook veel minder snel in eigen invullingen en onterechte conclusies zult schieten. Geloof me, het leven wordt er een stuk aangenamer op!

En dan nog heel iets anders: In de rechtermarge heb ik een lijstje met vragen gezet omdat ik graag van jullie zou willen weten wat jullie als HSP’er interessante onderwerpen vinden. Mag ik jullie vragen om je mening daar kenbaar te maken? Bij voorbaat hartelijk dank.