Zoeken in deze blog

dinsdag 10 januari 2012

HSP en eenzaamheid

Het nieuwe jaar is alweer bijna twee weken oud, maar toch wil ik iedereen alsnog een goed jaar vol hooggevoelige kracht, licht, geduld, gezondheid en wijsheid toewensen.

In meerdere HSP-fora, maar ook in enkele mails die mij de afgelopen dagen bereikten, werd gesproken over de eenzaamheid die vooral tijdens de feestdagen zo intens beleefd kan worden.

Zo was er iemand die schreef:

'Ik wens iedereen een goed nieuw jaar. Ik hoop dat niemand zich zo verschrikkelijk eenzaam heeft gevoeld als ik op oudejaarsavond, met al mijn familie en vrienden om mij heen.'

Ik vermoed dat dit veel HSP’ers bekend voorkomt.

De feestdagen, de periode vanaf Sinterklaas tot en met Driekoningen, betekenen voor veel hooggevoeligen een tijd van stress en verplichtingen.

Met vrienden en familie feestvieren heeft vele kanten. Het vooruitzicht op gedeelde gezelligheid is doorgaans iets om je op te verheugen. Maar het plannen, inkopen, voorbereiden en daarbij steeds kijken tot waar je kunt gaan en je grenzen blijven bewaken, dat valt niet altijd mee. Het gebeurt nog al eens dat de HPS’er zich laat overrompelen door verzoeken van anderen, terwijl het ook lastig kan zijn om alle publiciteit die er in dit jaargetijde over de mensheid wordt uitgestort, kritisch te blijven bekijken. Zo wordt de indruk gewekt dat ‘echte gezelligheid’ alleen maar mogelijk zou zijn met stapels (grote en dure) cadeaus, grote hoeveelheden –bijzonder- eten, veel drank en natuurlijk ook die feestelijke kledij.

Kijken we dan ook eens naar de basisbehoeften van de doorsnee HSP’er, dan wordt al snel duidelijk dat het een en ander niet verenigbaar is. Bij “echte gezelligheid” denkt hij immers veel meer aan rustig en relaxt, een klein en select gezelschap, eenvoud, een goed gesprek en mogelijk enige introspectie.

Iemand anders schreef:


'Op oudejaarsavond voelde ik me, ondanks alle mensen om me heen, zo intens alleen dat ik niet anders kon dan me terugtrekken op mijn kamer om in alle rust een beetje te lezen en te schrijven, terwijl de anderen in de woonkamer luid aan het feesten waren.'

En hoewel het een feit is dat er ook hooggevoeligen zijn die dol zijn op feestvieren met dansen en luide muziek, en die dat zelfs zo nu en dan echt nodig hebben om zich eens helemaal uit te kunnen leven, ligt de behoefte van de meeste HSP’ers toch eerder op het gebied van een meer ingetogen sfeer.


Je eenzaam voelen met veel mensen om je heen, hoe kan dat?

De mens, dat weten we allemaal, is een social wezen. Een social wezen heeft behoefte aan contact met andere mensen. Maar wat wil dat precies zeggen? Wat bedoelen we met dat woordje ‘contact’? Om te beginnen hebben we elkaar als mensen nodig om aan de meest elementaire basisbehoeften te kunnen voldoen: zo kunnen we bijvoorbeeld niet zonder boer, zonder bakker en zonder alle mensen die nodig zijn om onze huizen te bouwen. We hebben mensen nodig die in de meest ruime zin werk voor ons verzetten, en net zo moeten wij werk voor anderen doen. We kunnen niet zonder mensen die vaardigheden en talenten bezitten die wij zelf niet bezitten, en net zo zijn anderen die ónze vaardigheden niet bezitten en nodig hebben weer op óns aangewezen. We vullen elkaar aan en we zijn van elkaar afhankelijk voor onze primaire lichamelijke en geestelijke behoeften en voor onze veiligheid. We dragen bij aan het bestaan van anderen, en anderen dragen bij aan ons bestaan.

Daarnaast hebben we vrienden nodig, en collega’s, om ons gewaardeerd te kunnen voelen, om te weten dat de dingen die we doen zinvol zijn. We willen ons kunnen identificeren en ergens bij kunnen horen, en daarvoor zoeken we aansluiting bij grotere groepen (wij zijn hooggevoelig!). Het besef ergens bij te horen, ergens deel van uit te maken, geeft een gevoel van zekerheid en wie ergens bij hoort voelt zich minder alleen.

Vanaf dat punt begin je je met anderen te vergelijken. Het is een bijzondere gewaarwording dat je dingen met anderen deelt, maar dat je tegelijkertijd toch ook juist heel anders bent. Dat je jezelf bent en niet de ander. Jij bent jouw eigen IK. En jouw eigen IK is niet hetzelfde als het IK van die ander. Dat lijkt voor de hand te liggen, maar het grappige is dat we er dan vaak onmiddellijk weer toe neigen om vooral te letten op al die facetten die we met de ander gemeen hebben. Zo lang we ons concentreren op onze raakvlakken met de ander voelen we ons minder alleen.

Laten we weer eens naar de feestdagen kijken. De meeste hooggevoeligen hebben een sterke behoefte aan echte verbinding met andere mensen. Oppervlakkig contact is in de regel niet wat ze primair zoeken. Oppervlakkige gesprekjes zijn misschien wel een poosje leuk – voortdurend diep en intens contact hebben kan hondsvermoeiend zijn- maar het is niet iets wat de HSP’er op de lange duur bevredigt. De hooggevoelige heeft doorgaans meer ‘voeding’ nodig, en daarnaast wil hij ook graag meer ‘voeding’ kunnen geven. De Kersttijd, die begint met de adventsweken en eindigt met het feest van Driekoningen, geldt voor veel hooggevoeligen als een hele bijzondere tijd van het jaar. Het is een tijd waarin je doorgaans wat meer bij jezelf naar binnen kijkt. Bepaalde waarden zoals oprechtheid, rechtvaardigheid en naastenliefde, worden op een dieper niveau beleefd. De manier waarop deze feestdagen in reclames worden afgebeeld, komt in veel gevallen op ons over als vals en leugenachtig. De overdaad, de frivoliteit en de valse schone schijn stroken niet met die innerlijke waarden. Het is dan ook niet ondenkbaar dat we ergens het verlangen koesteren om juist deze tijd, de Kersttijd, te vieren zoals deze oorspronkelijk bedoeld is. In mijn vorige nieuwsbrief schrijf ik hier wat meer over.

Bevinden we ons in een gezelschap dat Kerstmis anders wil vieren dan wij, dan kan het gebeuren dat er niet wordt voldaan aan die, zo kenmerkende HSP-behoefte van het maken van verbinding. Anders gezegd, je kunt je niet identificeren met de groep: we zoeken naar wat we met anderen gemeen hebben, maar in dit geval wordt die behoefte in onvoldoende mate bevredigd. We staan dan met lege handen, of liever, met een leeg hart. En een leeg hart staat gelijk aan eenzaamheid.

De werkelijke intelligentie werkt in stilte, zegt Echkart Tolle. Het werkelijke begrijpen vindt plaats in stilte. De eenzaamheid is stilte, en het is de ontmoeting met jezelf, met die IK van je allerdiepste kern. En ja, zeker in het begin is zo’n ontmoeting niet altijd even leuk –het kan zelfs een angstige ervaring zijn. Misschien vind je die IK die je daar diep van binnen tegenkomt wel helemaal niet zo leuk en aardig, en in die zin is het alleen maar een begrijpelijke reactie om die IK niet onder ogen te willen zien. Het is echter daar, diep van binnen, waar we als mens kunnen groeien. Alleen wanneer we de moed opbrengen om te proberen onszelf te zien zoals we echt zijn –en dan niet alleen onze mooie en dappere kant- met al onze angsten en tekortkomingen, met onze duistere facetten en onhebbelijkheden, kunnen we bewust besluiten om dingen in onszelf te overwinnen.

De reclame, om daarop terug te komen, wil ons doen geloven dat het triest en zielig is om alleen te zijn. Je zou dat dus moeten zien te voorkomen, lijkt het. Erger nog, het lijkt haast wel alsof je iets verkeerd zou doen, of dat je een slecht mens zou zijn als je de feestdagen liever niet zonder mensen doorbrengt, of als je je gewoon liever afzondert tijdens het feestgedruis. Alsof je op zijn minst raar of zonderling zou zijn als je gewoon liever alleen wilt zijn. En dat is een leugen.

We worden alleen geboren en ook sterven doen we alleen. En dat is niet zielig of triest. De behoefte om zo nu en dan eens alleen te willen zijn is een intens menselijke behoefte, net zoals het met anderen willen delen en samen willen zijn een intens menselijke behoefte is. En leren om met jezelf alleen te kunnen zijn, om dat alleen zijn aan te kunnen, is dat ook. De eenzaamheid leren waarderen, beste HSP’ers, is dan het volgende stapje.

Als hooggevoelige mens hebben we het nodig om ons van tijd tot tijd eens helemaal af te zonderen. Nog los van het belangrijke feit dat je beetje bij beetje meer over jezelf gaat ontdekken en mogelijk besluit om met die zelfkennis aan de slag te gaan, is bewust gekozen eenzaamheid voor de HSP’er een medicijn. Alleen zijn met jezelf is voor velen –en voor de een meer dan voor de ander- dé manier om je batterijen op te laden en om je creativiteit te wekken en te cultiveren. Die noodzaak is er uiteraard het hele jaar door, maar mogelijk heb je er juist in de Kersttijd extra behoefte aan. Dat is dus niet raar of vreemd, maar het sluit aan bij het sterke innerlijke verlangen dat veel hooggevoeligen kennen, namelijk, het verlangen om de donkerste maand van het jaar op een zinvolle en bevredigende wijze te beleven. Ik wil dit artikel graag besluiten met het tweede deel van de uitspraak van Eckhart Tolle:

In de stilte bevinden zich de creativiteit en de oplossing voor velerlei problemen.

Ik wens jullie een goede januarimaand toe!