Zoeken in deze blog

woensdag 18 december 2013

De Feestdagen en ervan genieten...

Kerstversieringen, kerstmuziek, lichtjes, prachtige etalages met verleidelijke (dure) cadeaus, supermarkten met aanbiedingen van “feestelijke” vleessoorten, drank en zoetigheid, en op de televisie reclamespotjes van blije, gelukkige, mooie en tevreden mensen rond de boom, alweer met een flinke berg cadeaus, of rond een feestelijk gedekte tafel vol overheerlijke gerechten... en kennelijk vinden we dat allemaal gewoon en vraagt niemand zich af in hoeverre dit soort plaatjes wel realistisch is...

Realistisch of niet, het is wel zo dat we met Kerstmis toch graag iets doen wat we normaalgesproken niet doen, iets met ‘z’n allen’, iets van bij elkaar zijn, samen een maaltijd delen en misschien ook wel even stilstaan bij mensen die er niet meer zijn of bij het lot van anderen die het minder getroffen hebben. Menselijke warmte staat centraal. En of we het dat nu “groot” vieren of meer op een eenvoudige en bescheiden wijze, er moet van alles geregeld en georganiseerd worden. Vang je daar tijdig mee aan, dan kun je jezelf als HSP’er de nodige stress besparen en vervolgens dan ook ontspannen van het samenzijn genieten. Wees eerlijk, stress en genieten gaan nu eenmaal niet goed samen.

De meesten van ons hebben een huis, een gezin en, gelukkig, ook werk. Als hooggevoelige ben je doorgaans een makkelijke kandidaat voor stress en te veel hooi op je vork; daar hoeft het heus geen Kerstfeest voor te zijn. Vaak vergt het in de lucht houden van de vele ballen zo veel tijd en kracht dat er niets meer overschiet voor jezelf, om iets voor jezelf te doen, je accu’s op te laden, te mediteren, te sporten of wat je dan ook graag doet. De feestdagen, het organiseren van ‘gezellige etentjes’ leidt maar al te vaak tot een gevoel van overspannenheid, tot het zenuwachtig verzuchten van ‘het is me allemaal echt te veel’ en tot kribbigheid en het niet kunnen genieten van het feest waarvan je je toch zo veel had voorgesteld.


Wat kunnen we doen om er een echt FEEST van te maken?
  • Om te beginnen: plannen. Laat niet alles tot het laatste moment. Ben jij de gastvrouw/gastheer van het familiediner, bedenk dan tijdig wat je op tafel wilt zetten en probeer daar gerechten bij te laten zijn die je van te voren kunt klaarmaken en kunt invriezen. Je zou ook kunnen overwegen om een feestelijk koud buffet te presenteren; dat is minder werk en het hoeft echt niet minder feestelijk te zijn. Ik denk dan aan bijzondere kaasjes, groentedips met rauwkost, een lekkere salade. Een soep vooraf past daar goed bij en is makkelijk van te voren te maken. Je zou ook kunnen vragen of iemand anders misschien een deel van de gerechten voor zijn rekening kan nemen. Wie zegt dat je alles in je eentje moet doen? Het gebeurt maar al te vaak dat we denken dat we een bepaalde familietraditie moeten volgen en dat er dus, bijvoorbeeld, gevulde kalkoen met alles erop en eraan op tafel moet komen. Moet dat echt? Wil je dat ook werkelijk? Je zou ook een nieuwe traditie kunnen starten, toch?
  • Ik raad je aan om pen en papier te nemen en een lijstje te maken van wat je wilt doen: kaarten schrijven, het huis versieren, inkopen van presentjes en ingrediënten voor de maaltijd, bedenken wat je aan wilt trekken (moet er nog iets naar de stomerij?), afspraken maken bij de kapper en met genodigden die ook aan de bereiding van de maaltijd bijdragen (wie maakt het voorgerecht, het hoofdgerecht of het toetje?). Schrijf alles duidelijk op en overleg met de betrokkenen. Niemand wil die last minute stress! Probeer zo veel mogelijk te delegeren. De kinderen kunnen ook helpen, en vinden dat vaak ook leuk; vraag ze wat ze zouden willen doen. En ja, ik weet het, als HSP’er wil je graag dat alles perfect is, maar gezelligheid is belangrijker dan dat. Daarbij weet niemand behalve jij dat je een kers op de vla had willen hebben, dus als je die dan toch vergeten mocht zijn, dan is er echt niets aan de hand. Bedenk dat niemand het wist van die kers en dat niemand het je kwalijk zal nemen als er vla zónder kers op tafel komt. Details zijn leuk, maar ze zijn niet het voornaamste. Dus ontspan je, en geniet. Ben jij ontspannen, dan zullen je gasten zich ook kunnen ontspannen. Uiteindelijk is het FEEST.
  • Het is een open deur, maar toch zeg ik het nog maar even: het gaat bij het Kerstfeest op de eerste plaats om het genieten van elkaar, van het samenzijn en van een ontspannen sfeer. De versieringen, het eten en de eventuele cadeautjes zijn een bijkomstigheid. De reclamespotjes, de folders en de advertenties zijn gemaakt om iedereen vooral zo veel mogelijk te laten kopen. We worden wijsgemaakt dat (overmatig) consumeren een vereiste is voor een geslaagd feest. En dat is natuurlijk een illusie. Een harmonische sfeer, gezelligheid en het welslagen van het feest, het is echt niet afhankelijk van de hoeveelheid (duur) voedsel, van veel (kostbare) cadeaus. Het slagen van je feest hangt af van je innerlijke houding.
  • En... denk aan de buurtwinkel. Probeer zo veel mogelijk lokale produkten te kopen. Je weet best waarom.

En dan, beste Lezer, rest mij alleen nog je mooie, lichte en warme feestdagen toe te wensen, dagen met tijd voor al je dierbaren en vooral ook tijd voor jezelf. Geniet van wat en wie er is, en sta ook eens stil bij al het moois en verrijkends dat het afgelopen jaar je heeft gebracht, en dat het komende jaar je gaat brengen. Het leven is niet alleen maar glim en glitter, en gelukkig maar, want het is vooral dankzij de moeilijke momenten dat we ons als mens kunnen ontwikkelen, dat we innerlijk kunnen groeien.
In die zin maak ik van de gelegenheid gebruik om al diegenen die me gebeld of geschreven hebben, al diegenen die hun verhaal aan mij toevertrouwden en die een coachingstraject met mij aangingen, hartelijk te bedanken. Ik heb veel van jullie geleerd, en ik hoop dat ik jullie door onze samenwerking een stapje verder kwamen in het leven.

Hele fijne, ontspannen en bijzondere
feestdagen voor allen!





dinsdag 3 december 2013

8 Strategieën voor HSP’ers



Je hebt het gelezen en je hebt het gehoord, hooggevoeligheid is een gave. In het beste geval ben je het daar helemaal mee eens en is het voor jou vanzelfsprekend om vanuit die innerlijke overtuiging te leven, want dat is het mooiste dat je jezelf kunt wensen. Het kan echter ook zijn dat je weliswaar zo’n beetje geaccepteerd hebt dat je hooggevoelig bent, maar dat je nog niet helemaal zo ver bent dat je er in alle opzichten goed mee om kunt gaan. In dat geval zou je eens naar de onderstaande acht strategieën kunnen kijken, en wellicht dat er een aantal bij zijn waar je iets aan hebt.

  • Acceptatie. Als allereerste, nog voordat je aan de volgende strategieën kunt beginnen, is het noodzakelijk dat je accepteert dat je hooggevoelig bent. Leg je erbij neer. Het is niet erg, het is geen ziekte en geen stoornis, het is een deel van je karakter en het zegt iets over de manier waarop je de wereld beleeft. En, rustig maar, je bent nog véél meer dan alleen maar hooggevoelig. Die extreme gevoeligheid is alleen maar een facet van het prachtige mens dat je bent. We hebben het over de ‘gave’ van hooggevoeligheid, maar ik ben de eerste om toe te geven dat het niet altijd zo voelt. Twijfel en ontkenning, ik weet er alles van. Toch was het pas vanaf het moment dat ik besloot mijn gevoelige kant te omarmen dat het me steeds beter lukte om mijn emoties in de hand te houden. En je weet waarschijnlijk ook wel dat alles wat je probeert weg te stoppen, gevoelens die er zijn maar waar je niets van wilt weten, dat die uiteindelijk alleen maar sterker worden..  
  • Zelfkennis. De tweede strategie, de stap die volgt op de aanvaarding, is de fase van de zelfkennis. Kijk eens een poosje aandachtig naar hoe en op welke manier jouw hooggevoeligheid je in de weg zit. Wanneer ondervind je er hinder van en op welke gebieden. En schrijf het op! Maak aantekeningen en let daarbij vooral op dingen als stress, vermoeidheid (overvoerdheid) en honger. Kijk naar jezelf, naar je emoties en naar je reacties, en zoek naar patronen.
  • Zoek contact met andere HSP’ers. Het contact met andere hooggevoelige mensen is van groot belang. Zoek een groep, sluit je erbij aan en, als je niemand mocht vinden, trek dan de stoute schoenen aan, rek je comfortzone een stukje op, en vorm zelf een groepje. Facebook leent zich uitstekend voor dit doel, maar het is ook helemaal niet zo moeilijk om een paar leuke posters te maken en die op te hangen bij de groene winkel, in de bibliotheek, de sportshool, het yogacentrum en meer van dat soort plekken. Echt, het is de moeite meer dan waard. Het leren kennen van andere mensen die zoals jij extra gevoelig zijn, ervaringen met elkaar delen en van elkaar leren, het is een van de beste en meest verrijkende manieren om aan jezelf te werken.  
  • Lichaamsbeweging, kunstzinnig bezig zijn en meditatie. Aandacht voor lichaam en geest zijn strategieën waar geen enkele HSP’er eigenlijk onder uit kan. Wandelen, tai-chi, yoga, euritmie, zwemmen, rennen, enzovoort, bieden je de ideale mogelijkheid om je propvolle hoofd leeg te maken. Het contact met de natuur heeft een kalmerende uitwerking op ons snel aangetaste zenuwstelsel en helpt je bij het lozen van alle energie die je hebt opgepikt maar die niet bij jou hoort. Kunstzinnige activiteiten zoals schilderen of het bespelen van een muziekinstrument werken als balsem voor de ziel waardoor we alles wat ons bezighoudt en het hoofd overuren laat draaien, eens even los kunnen laten. En ten slotte, meditatie –op welke manier dan ook, want er zijn heel wat manieren om te mediteren- is iets dat niet zou mogen ontbreken in het dagprogramma van elke HSP’er. Ik herinner je in dit verband nog maar eens even aan die video van de one moment meditation’ die elk excuus van geen tijd hebben, onderuit haalt. Uiteindelijk is het ook zo dat spiritualiteit (een ruim concept waaraan je je eigen invulling kunt geven) voor de meeste hooggevoeligen even belangrijk is als eten en drinken.
  • Zoek rolmodellen. Het is een goed idee om eens op zoek te gaan naar een of twee hooggevoelige rolmodellen. Je vindt ze onder de bekende en grote musici, schilders, kunstenaars, onder persoonlijkheden die bekend staan om hun diepe betrokkenheid bij het welzijn der mensheid, het milieu, enzovoort. Lees hun biografie, volg de manier waarop ze naar buiten treden, let op de kleine details waaruit blijkt dat ze hooggevoelig zijn, en leer van hen. Hoewel ik altijd zeg dat het zinloos is om jezelf te vergelijken met het gros van de mensen die meer en sneller presteren dan jij en die ook assertiever zijn, maak ik een uitzondering voor de HSP’ers die zichtbaar in de wereld durven te staan en zich onderscheiden door hun inzet en morele houding. Je optrekken aan deze laatste groep heeft wel degelijk zin, terwijl het proberen evenaren van de eersten, die naar alle waarschijnlijkheid niet erg hoog scoren op de HSP-vragenlijst, alleen maar onmoedigend werkt. 
  • Let op je grenzen. Regelmatig gaat het in de artikelen van dit blog over het vaststellen en het bewaken van je grenzen. We weten dat we, als gevolg van de extreme gevoeligheid van ons zenuwzintuigstelsel voortdurend een enorme hoeveelheid informatie te verwerken krijgen. Het gevolg hiervan is, ik zeg het nog maar eens, dat we veel sneller ‘vol’ zitten -en niks meer op kunnen nemen- dan de gemiddelde mens, dan de niet-HSP’er. Nee kunnen zeggen en voldoende tijd reserveren om je accu’s op te laden is voor een HSP’er even belangrijk als acht uur slapen en een duidelijk gestructureerd bestaan (vaste ritmes en geen plotselinge wisselingen). Denk eraan dat dit laatste vooral van belang is voor kinderen. 
  • Je eigen stilteplek. Zitten we helemaal vol en voelt het alsof de stoppen elk moment kunnen doorslaan, dan is er niets beters dan je terug te kunnen trekken op je eigen stille, donkere plekje waar je overvoerde zintuigen even helemaal tot rust kunnen komen. Niet iedereen kan over zo’n stilteplek, zo’n eigen rustruimte beschikken. In dat geval raad ik je aan om de gordijnen dicht te trekken, de deur dicht te doen en in bed te kruipen. Denk eraan om ook alle stekkers van elektronische apparatuur uit het stopcontact te trekken, want ook de straling van deze apparaten heeft een verstorende werking op je fysiek- en geestelijk welzijn. Aan de andere kant kan het ook zo zijn dat jij je juist alleen maar ontspant wanneer je naar prettige, rustgevende muziek kunt luisteren; in dát geval zul je dus wel een apparaat moeten gebruiken. We zijn allemaal verschillend, maar de meeste HSP’ers zijn gebaat bij een volkomen verduisterde ruimte. En daarnaast is het misschien ook wel een goed idee om huisgenoten te verzoeken je behoefte aan rust en stilte te respecteren. 
  • Sluit je niet af voor de wereld. Hoewel de wereld je regelmatig te groot, te druk, te vol en te wreed lijkt, is het wél de plek waar we leven. De niet-HSP’ers zijn niet de vijand, echt niet. Ze zijn even belangrijk als wij, de HSP’ers, en samen vormen we het prachtige, majestueuze weefsel dat ons op aarde met elkaar verbindt. Ik herinner je aan de woorden van Elaine Aron, die zegt dat de koning niet zonder zijn raadsheren kan, maar óók niet zonder zijn soldaten. Oftewel, niemand is beter of slechter dan de ander. We hebben elkaar allemaal nodig. Dat dit niet altijd even makkelijk is? Dat geloof ik best. Toch denk ik dat het belangrijk is om zo tolerant mogelijk te zijn en te leven vanuit een innerlijke houding van acceptatie en inlevingsvermogen. Gaan we als HSP’er niet graag prat op ons empatisch vermogen? Niet iedereen beleeft de wereld zoals wij dat doen, maar dat wil niet zeggen dat iedereen die niet hooggevoelig is, daarom automatisch een slechterik zou zijn. Iedereen is zoals hij is. Dus, kijk uit voor oordelen en veroordelen, hetgeen niet hetzelfde is als het hebben van onderscheidingsvermogen. Het is een illusie dat je de wereld en de mensen zou kunnen veranderen door in een hutje op de hei te gaan wonen of door te schelden en te beledigen... Laten we manieren zoeken om elkaar nader te komen en alles wat op onze weg komt met nieuwsgierigheid tegemoet te treden. Wil je als mens groeien en je ontwikkelen, dan is dat de enige manier.
Rest mij nog een ieder die dit leest een goed Adventstijd en Kerstdagen toe te wensen.

dinsdag 5 november 2013

Ik ben hoogevoelig, en jij?

Promovideo voor mijn boekje.....

'Ik ben hooggevoelig, en jij?'

Bij Bol.com





Hooggevoelig en perfectionist

Een van de vele kenmerken van hooggevoeligheid is de sterke neiging tot perfectionisme. In tegenstelling tot andere obsessies wordt deze drang tot tot het nastreven van perfectie doorgaans beschouwd als iets positiefs, als iets waar je punten mee kunt scoren, maar pas op... 
Het woord ‘perfect’ komt uit het latijn en betekent onder andere dat iets zó goed is dat het resultaat niet te overtreffen is. Laten we eerlijk zijn, dat ‘iets’ niet te verbeteren zou zijn is vaak een nogal subjectief oordeel, aangezien ikzelf misschien wel kan vinden dat dit- of datgene niet beter kan, maar dat een ander daar juist heel anders over denkt. We hebben dus te maken met een mening, met iets dat in de grond van de zaak volkomen relatief en aanvechtbaar is. ‘Perfectie’ is een illusie, een beeld dat we zelf creëren. 
Een groot deel van mijn cliënten lijdt onder hun verlangen naar perfectie. Ze doen hun best om absoluut geen fouten te maken en om in alles wat er op hun weg komt volmaakt te zijn: de volmaakte partner, moeder, vader, dochter,zoon, collega... Het huis volmaakt op orde, het eten waar niets op aan te merken valt en dat vervolgens ook op een perfect gedekte tafel een plekje moet vinden. Perfectie in... alles. Door het nastreven van deze volmaaktheid zijn ze eigenlijk altijd moe, want het is in hun ogen nooit goed genoeg. Uitrusten, even bijkomen en genieten van het bereikte resultaat is er niet bij, want télkens wanneer ze denken dat ze er zijn, dat alles tot in de puntjes verzorgd of af is, zien ze weer iets anders dat nog voor verbetering vatbaar is. De perfectionist, lieve lezers, is zijn eigen grootste vijand. Tussen twee haakjes, we komen het ook tegen in het eveneens onbereikbare schoonheidsideaal, een boeiend thema waarbij vaak alleen naar het uiterlijk wordt gekeken en er nogal eens over het hoofd wordt gezien dat ware schoonheid van binnen zit en naar buiten toe zichtbaar wordt, in plaats van andersom... 
Er is niks mis mee om iets goed te willen doen, om goed werk af te willen leveren, om jezelf van je beste kant te laten zien en om jezelf te willen overtreffen. Dit is alleen maar een uiterst nobel streven! Het wordt echter een probleem zodra dit streven overgaat in obsessief gedrag en andere aspecten van je leven eronder gaan lijden. Begin je te merken dat jouw verlangen om iets goed te doen sterker wordt dan andere behoeften en verlangens die voorheen ook een plekje hadden in je dagelijks bestaan, krijg je in de gaten dat je eigenlijk alleen nog maar aan dat ene ‘iets’ kunt denken en dat je er tot `s avonds in je bed over ligt te malen en dat je innerlijk niet meer tot rust kunt komen, dan ben je waarschijnlijk bezig om de grens tussen iets goed te willen doen en in obsessief gedrag te verzanden, te overschrijden. 

Wanneer moet je op je hoede zijn? 
  •  Zodra je merkt dat het je moeite kost om iets los te laten, om wat anders te gaan doen en je te ontspannen. 
  • Zodra het ‘iets’ waar je mee bezig bent ten koste van je nachtrust begint te gaan. 
  • Zodra je beseft dat je, in je gesprekken met andere mensen, alleen nog maar over jouw thema wilt praten. 
  • Zodra je begint de complimentjes die je voor je werk krijgt in twijfel te trekken. 
  • Zodra je vanuit je omgeving opmerkingen krijgt met betrekking tot je obsessieve gedrag.


Het is geen goed idee om je uit te putten en je in de stress te werken voor iets wat sowieso nooit haalbaar is. Het kan nooit verstandig zijn om je gezondheid op te offeren voor iets wat nooit bereikbaar is. (Stress en uitputting kunnen ziekte tot gevolg hebben). Ik wil best toegeven dat ik, net als veel van die cliënten van mij, vroeger ook dacht dat iets (ik) perfect moest zijn en dat ik mij daarvoor verschikkelijk kon uitsloven. Intussen echter weet ik dat het een veel beter idee is om de lat op het niveau van ‘voldoende’ te leggen, beseffende dat dit ‘voldoende’ evenzo een subjectief oordeel inhoudt, maar dan wel met het verschil dat je het op een bepaald moment los kunt laten, dat je een klus op een bepaald moment gewoon af kunt ronden en dat je niet eindeloos door hoeft te gaan waardoor je in het obsessieve terecht komt.

Zo herinner ik me de eerste lezing die ik moest geven. De angst en de onzekerheid hielden me in hun verlammende greep. Vanaf de lagere school leed ik aan toneelangst. Maar ik móest en zou die lezing geven, en ik dacht: als ik me maar heel goed voorbereid, als ik alles maar zo ongeveer uit mijn hoofd ken, dan kan het niet mis gaan. Maar ik kwam nooit aan het uit mijn hoofd leren toe, want ik schreef en herschreef mijn verhaal, verscheurde het en begon weer opnieuw... omdat het nooit goed genoeg was. Op een gegeven moment besloot ik mijn tekst (bíjna perfect) aan anderen te laten lezen, terwijl ik ondertussen toch alweer met een nieuwe versie bezig was. Toen mijn kritische lezers  zeiden dat het goed was, geloofde ik ze niet... Ik was alleen nog maar totaal geobsedeerd met die lezing bezig, ik snauwde mijn omgeving af, voor eten had ik geen tijd en slapen? Nou, ik kon mijn tijd wel beter besteden... aan het herschrijven en bijschaven van mijn verhaal. Totale waanzin! Uiteindelijk kwam die lezing best in orde, en ik heb er veel van geleerd: op die manier nóóit meer.

Om te beginnen drong het toen pas echt tot me door dat dit soort irrationeel perfectionistische gedrag voortkomt uit een diepe onzekerheid. Ik was doodsbenauwd om fouten te maken, om uitgelachen te worden en om niet aan de verwachting (van wie, in vredesnaam?) te voldoen. En dat alles, beste lezer, zat gewoon alleen maar in mijn eigen kop, mijn beïnvloedbare koppetje van hsp’er. Die onzekerheid, dat zwakke zelfbeeld is iets wat bij heel veel hsp’ers een grote rol speelt. Ga maar eens kritisch bij jezelf na of je daar ook last van hebt, en doe er dan wat aan, want de lat op ‘volmaakt’ leggen in plaats van op ‘voldoende’, ‘middelmatig’ of ‘aanvaardbaar’, kan ernstige gevolgen hebben.
  
Wat kun je doen?  
  • Begin met de lat wat lager te leggen: ‘aanvaardbaar’ is goed genoeg, en zeker als het van een hsp’er komt.  
  • Besef dat alle etiketten, alle oordelen in jouw hoofd zitten en dat ze daarom subjectief zijn. Altijd. Het zijn regelrechte saboteurs. 
  • Leer complimentjes aanvaarden (en ze ook te geloven!  
  • Herhaal het mantram: ‘Doen is beter dan volmaakt.’

Ik las ooit eens ergens het volgende: ‘Om verlicht te raken kunnen je kiezen uit twee poorten. Boven de eerste staat geschreven: Perfectie, boven de tweede staat Voldoende. De eerste poort, die van de perfectie, is een schitterende, rijkelijk versierde poort die degene die ervoor staat met zijn pracht probeert te verleiden. Wie besluit deze poort te betreden stuit onveranderlijk op een ondoordringbare muur. En de tweede poort? Achter deze poort bevindt zich een magische tuin waar alles mogelijk is. Het is echter denkbaar dat het nooit bij je opkomt om deze tweede poort, deze poort van Voldoende, te betreden... Het is aan jou om te kiezen en een geheel nieuwe wereld vol ongekende mogelijkheden te ontdekken.

maandag 30 september 2013

Hooggevoelig en verstoppertje spelen

‘Als je geen plan hebt voor je eigen dromen, word je ingezet in de dromen van anderen…’



Op basis van research door Elaine Aron en andere psychologen die zich met het onderwerp ‘hooggevoeligheid’ hebben beziggehouden, weten we dat vijftien tot twintig procent van de mensheid beduidend gevoeliger is dan de rest. Hooggevoeligheid komt wereldwijd voor, zowel bij mannen als bij vrouwen. Zoals je misschien wel weet geef ik lezingen over HSP, en dit is meestal de zin waarmee ik open. Een veelgehoorde reactie hierop is dan: ‘O ja? Twee op de tien mensen? Nou, dan weet ik niet waar die lui zitten, want ik ken er niet één.’

Hoe komt dat? Het antwoord is simpel: een HSP’er neigt ertoe zich aan te passen. De hooggevoelige mens is veelal in staat om gelijk een kameleon op te gaan in zijn omgeving, om er als het ware mee te versmelten. Wie, om wat voor reden dan ook, niet de aandacht wil trekken die heeft in principe twee mogelijkheden tot zijn beschikking: doen als de rest, zich kleden zoals de meerderheid dat doet, herhalen wat anderen zeggen (dus geen eigen mening hebben) en braaf zijn of, dat kan ook, zo veel mogelijk elke omgeving mijden waarvan je van te voren al weet dat je je er niet prettig en op je gemak zult voelen.

Ben jij ook zo iemand die op zoek is naar andere hooggevoeligen en niet weet waar hij ze kan vinden, dan raad ik je aan om specifiek je aandacht te richten op die mensen die er alles aan doen om vooral niet de aandacht te trekken, mensen dus die hun best doen om onzichtbaar te zijn. Als HSP’er zal het je niet echt veel moeite kosten om die mensen te ontdekken.

Voor hetzelfde geld echter, ben jij zélf zo iemand die niet opgemerkt wil worden en die het liefste verstoppertje speelt. Misschien ben jij er wel zo eentje die zich voortdurend aanpast, die zich steeds maar weer schikt naar de wensen en de behoeften van anderen. Wie weet ben jij wel zo’n HSP’er die zich het rustigste en het zekerste voelt zolang er maar niet op je wordt gelet.

Het is waar: zo lang je niet opvalt en je je ware gezicht niet laat zien is de kans klein dat iemand je iets zal verwijten. Wie niet zichtbaar is zal niet gauw op zijn donder krijgen. De kans dat je wordt uitgescholden, dat je wordt aangewezen om een extra klus te klaren of dat je een lastige opdracht moet uitvoeren waarvan je twijfelt of je die wel tot een goed einde zult kunnen brengen, is klein. Het is lekker rustig zo, alles blijft zoals het is, je weet waar je aan toe bent en je hoeft je comfortzone nog geen centimeter op te rekken.

Wat echter óók waar is, is dat niemand je capaciteiten en je talenten zal zien. Wist je eigenlijk al dat hooggevoeligen hele speciale talenten hebben? En heb je je al eens afgevraagd waar jouw specifieke gaven liggen?

Ik ben van mening dat iedereen die rondloopt op deze prachtige planeet die wij Moeder Aarde noemen, ongeacht of hij nu hooggevoelig is of niet, hier is om een steentje bij te dragen, om een voetafdruk achter te laten, hoe klein of schijnbaar onbeduidend ook. En dat kun je eigenlijk alleen maar doen wanneer je van jezelf weet wat je talenten (en ook wat je zwakke plekken) zijn; immers, je talenten duiden op het soort voetafdruk dat jij na zou kunnen laten. Als HSP’er is het goed mogelijk dat jouw persoonlijke gaven op het gebied liggen van de zogenaamde positieve eigenschappen van de hooggevoeligheid. Mocht je vergeten zijn hoe het ook alweer zat met die positieve kant van de hooggevoeligheid, misschien is het dan een idee om het artikel dat ik daar een aantal maanden geleden over schreef nog eens te lezen.

Laat ik jullie bekennen dat ik zo’n HSP’er was die dol was op verstoppertje spelen. Ik had geen eigen mening (en áls ik die al had dan durfde ik er niet voor uit te komen) en aandacht trekken was niets voor mij. Gedurende ruim de helft van mijn leven was ik een schaduw, een lijf zonder persoonlijkheid. Mijn mond opendoen tijdens vergaderingen of zo? Geen denken aan. Ik hield me zo veel mogelijk overal afzijdig van. Waarom ik zo was, dat wist ik niet, maar goedbeschouwd kon het me ook niet schelen: ik vond het wel best zo. Zo heel af en toe bekroop me een vaag verlagen om eens ergens in uit te blinken (ik wist namelijk wel dat er dingen waren waar ik goed in was) maar uit angst om voor ingebeeld te worden uitgemaakt, of dat niemand mijn werk interessant zou vinden, of dat ik vragen zou krijgen waarop ik geen antwoord zou weten, besloot ik altijd maar weer om gewoon in mijn vertrouwde en veilige comfortzone te blijven.

Pas nadat ik het thema van de hooggevoeligheid had ontdekt en begreep hoe het kwam dat ik zo’n absoluut saaie (maar wel vlijtige en nuttige) schaduw was, begon ik te veranderen. Of dat proces van verandering en groei makkelijk was? Helemaal niet! Of het de moeite waard was? Nou en of! En of ik nu uitgeleerd zou zijn? Natuurlijk niet; het leren en groeien is een doorgaand proces.

Ik zou je willen aanmoedigen om uit die kleurloze anonimiteit te stappen. Bedenk dat je kunt kiezen om dat stapje te doen. Je neemt het besluit en je begint. Het leven gaat er zo heel anders door uitzien, je zelfbeeld verandert en dingen waar je vroeger huizenhoog tegenop zag worden in veel gevallen een uitdaging die je aan durft te gaan. Echt, het wordt er alleen maar leuker en boeiender op. Na een tijdje begin je de vruchten te plukken van je verandering, en dat is nog maar het begin. Die vruchten, dat zijn de sporen die je nalaat, dat wat je bijdraagt aan de wereld. Ik durf zelfs te beweren dat het onze “mensenplicht” is om onszelf te ontwikkelen, om innerlijk te groeien, om uit onze schuilplaats tevoorschijn te komen en andere HSP’ers te laten zien dat verstoppen niet nodig is. Denk anders maar eens aan de goden die je de voor jou specifieke talenten hebben meegegeven om jezelf en de wereld een eindje verder te helpen... je wilt ze toch zeker niet teleurstellen?


Vragen die je jezelf kunt stellen:  
  • Wat zijn mijn talenten, mijn gaven? Waar ben ik goed in? (Mocht je niets te binnen schieten, vraag het dan maar eens aan een goede bekende). 
  • Wat zou mijn bijdrage aan de wereld kunnen zijn? En hoe zou ik dat kunnen verwezenlijken? Met welk doel?  
  • Wat zou ik willen dat er tijdens mijn begrafenis door de nabestaanden over mij werd gezegd? 
  • Welk stemmetje (saboteur) belet mij om mijn comfortzone een stukje op te rekken?


Voorbeeld:
Een aantal dagen geleden kreeg ik een youtube over een vrouw die de moed heeft weten op te brengen om vanuit de schaduw in het licht te stappen. In de spotlights, nog wel. Het zijn opnamen van Britain’s got Talent, en eigenlijk heb ik een enorme hekel aan dit soort programma’s waar naar mijn gevoel alles onecht en overdreven aan is. De vrouw -zonder enige twijfel een HSP- in deze opname raakte me. Ze durft zich voor de camera’s enorm kwetsbaar op te stellen en haar meest gevoelige kant te tonen: onzeker en bang, maar met een talent dat ze met de wereld wil delen. De beelden doen me veel. 
Alice Fredenham zingt ‘My funny Valentine’. 

De video is in het Engels, en mocht je het niet verstaan, dan nog zeggen de beelden en haar lichaamstaal meer dan genoeg.

Laat het duidelijk zijn, je hoeft heus niet meteen vanuit de schaduw het toneel op en het licht van de schijnwerpers in. Het mag best iets bescheideners zijn. Ik heb het als voorbeeld genomen omdat ik het mooi vind, en omdat ik weet dat er veel hooggevoelige kunstenaars en artiesten zijn die hun angst hebben overwonnen, of liever, wier behoefte om bij te dragen sterker was dan hun angst, hun onzekerheid. Ik geef jullie de verzekering dat het de moeite dubbel en dwars waard is.

zondag 11 augustus 2013

Hooggevoelig en beslissingen nemen

Veel mensen, HSP of niet, vinden het lastig om belangrijke beslissingen te nemen. Wat het voor een hooggevoelige extra moeilijk maakt, is dat velen met deze trek doorgaans eerst de kat uit de boom willen kijken en daarbij ook nog eens erg opzien tegen veranderingen. En veel beslissingen impliceren nu eenmaal verandering. Een neiging die ik bij veel van mijn klanten (en ook bevriende HSP’ers) tegenkom is die van de kop in ’t zand. ‘Ik weet dat ik een keuze moet maken en een beslissing moet nemen, maar ik schuif het voor me uit. En ik blijf het voor me uit schuiven.’ Onvermijdelijk komt er dan vroeger of later een moment waarop je er echt niet meer onderuit kunt, of –en dat is nog veel erger– dat het ‘leven’ voor je beslist. In dat laatste geval heb je niets te zeggen gehad in de beslissing, iets dat uitspraken als ‘Ik kon het niet helpen’ of ‘Het gebeurde gewoon’ tot gevolg kan hebben. Je hebt je dan, om het zo maar eens te zeggen, tot een speelbal van het lot gemaakt.

Ook kan het gebeuren dat je voor je gevoel pas kunt beslissen als je eerst van alle, en dan bedoel ik alle details op de hoogte bent om een zorgvuldige afweging te kunnen maken. Mijn vraag is dan altijd: is dat mogelijk? Kun je echt alles van te voren weten? Kun je van te voren weten hoe andere mensen op een bepaald moment zullen reageren? Wat voor weer het zal zijn? Ik noem maar wat. Er zullen altijd vaak belangrijke factoren zijn die niet van onszelf afhangen maar van anderen of van, laten we zeggen, de ‘omstandigheden.’

Willen we als mens ‘groeien’ dan zullen we van tijd tot tijd wel moeten veranderen en stapjes buiten de ons vertrouwde en veilig aandoende comfortzone moeten doen. Als HSP’er hebben we doorgaans een redelijk tot goed ontwikkelde intuïtie. Het vervelende is alleen dat angst –angst voor het onbekende, dus– die intuïtie tot zwijgen brengt. Angst verlamt, en daarmee is het extra moeilijk om goed naar je buikgevoel te kunnen luisteren. Soms helpt het al om dit te beseffen om weer met je intuïtie in contact te kunnen komen. Hou er wel rekening mee dat de saboteur van de angst wel eens een luidere stem kan hebben dan die van je eigen Ik. De taak van de saboteur van de angst is je te beschermen: ‘Neem geen risico, dan ben je veilig.’ Of dat écht zo is, of je wel altijd zo veilig wilt zijn en of je met die veiligheid wel gebaat bent, dát zul je zelf moeten onderzoeken.

Aan dit alles moest ik denken toen ik van iemand een You-tube’je kreeg dat me wel leuk leek om te delen: Six thinking hats, oftewel, zes denkpetten. Het betreft een tool, bedacht door Edward de Bono, die je kan helpen bij het nemen van beslissingen door diverse standpunten in te nemen en de kwestie van meerdere kanten en op meerdere manieren te bekijken. Daarbij gaan we er vanuit dat we als mensen doorgaans via dezelfde patronen denken en daardoor dus altijd min of meer dezelfde beslissingen nemen. Bekijken we een probleem op de zes, hier voorgestelde, verschillende manieren, dan zou je wel eens heel anders tegen een situatie kunnen gaan aankijken...


Zes Denkpetten

Je kunt de tool voor jezelf gebruiken, voor wanneer je zelf een beslissing moet nemen, maar evengoed kan hij bijzonder nuttig zijn in (zakelijk) groepsverband. Elke ‘Pet’ vertegenwoordigt een bepaalde manier van denken, een bepaalde wijze om tegen de dingen aan te kijken: 
  • De Witte Pet: Dit is de pet van de rationele, analytische denker; een pet die de meeste HSP’ers niet echt op het lijf is geschreven. Met deze pet op zet je alle jou beschikbare gegevens eens duidelijk op een rijtje. Over welke informatie beschik je, en wat kun je eruit opmaken. Ga ook na of je kennis onvolledig is en of je aanvullende gegevens nodig hebt. Probeer die hiaten zo veel mogelijk op te vullen, en lukt dat niet, dan is het verstandig om er in ieder geval rekening mee te houden dat je ten opzichte van A, B of C met vraagtekens zit.
  • De Rode Pet: Dit is een echte HSP-pet, want met dit mutsje op luister je naar je intuïtie. Wat voel je? Wat zegt je buikgevoel, en welke emoties roept de te nemen beslissing bij je op? En vraag je ook eens af hoe anderen, die bij de kwestie betrokken zijn, in emotioneel opzicht zullen reageren. Probeer je in te leven in de emotionele reacties van anderen die niet weten (dat kunnen ze nu eenmaal niet) waar jouw argumenten op gebaseerd zijn.
  • De Zwarte Pet: Dit zou ook wel eens een HSP-petje kunnen zijn. Angst en onzekerheid zorgen ervoor dat we alles van de negatieve, pessimistische kant bekijken. Als dit je normale manier van denken is, dan voel je je beslist prettig met dit hoofddeksel op. Ben je meer het optimistische type, probeer dan toch maar eens lekker zwart te kijken. Vraag je af wat alle negatieve kanten van je beslissing zijn. Kijk eens door de bril van iemand die overdreven voorzichtig en misschien ook wel een beetje wantrouwig is. Probeer te zien waarom het wel eens niet zou kunnen lukken en wat de risico’s zijn. Dit is belangrijk omdat je zo een idee krijgt van de zwakke plekken van je plan. Weet je eenmaal wat die zwakke plekken zijn, dan kun je daar iets aan doen!
  • De Gele Pet: Dit is de pet van de optimist. Door op een positieve manier naar je probleem te kijken, zie je wat er de voordelen van zijn, hoe je ermee verder kunt komen en wat de waarde ervan is. De gele pet helpt je door te gaan wanneer je het (misschien even) niet meer ziet zitten.
  • De Groene Pet: Dit is ook weer een petje dat veel HSP’ers zal passen. Groen staat voor creativiteit. De groene pet helpt je bij het verzinnen van creatieve oplossingen en voor een originele aanpak. Maak een mindmap en laat je ideeën vrijelijk stromen. Ga er vanuit dat alles kan, dat alle mogelijk is. Niets is gek of waardeloos! Heerlijk om, met dat groene petje op, je fantasie eens lekker op de loop te laten...
  • De Blauwe Pet staat voor de bewaking van het proces. Dit is de pet van de voorzitter, van degene die ervoor zorgt dat de boel in beweging blijft. Heb je bijvoorbeeld het gevoel er niet uit te komen dan kun je, door even de blauwe pet op te zetten, besluiten om nog eens naar creatieve oplossingen te kijken (even het groene petje op). Of vind je, door je eens even je blauwe petje op te zetten, dat het geheel er toch te somber uitziet en het doemdenken overheerst, dan zou je vanuit die positie kunnen beslissen dat het hoog tijd is voor je gele hoedje, of desnoods voor het witte exemplaar. 
Door met de (denkbeeldige) petjes te spelen krijg je veel meer greep op een bepaalde beslissing en win je aan overzicht. Probeer ook eens na te gaan welke pet je gewoonlijk op hebt, en leg hem dan vooral op een veilige afstand wanneer je de andere petjes past. Niet alleen lijkt me dit een goede manier om tot een evenwichtig besluit te komen, het zorgt bovendien voor een speels element.

Je zou ook eens kunnen proberen om lijstjes te maken waarbij je dan voor elk petje de bijbehorende kleur kiest, of een gekleurd vel papier neemt. Waar het om gaat is dat je flexibeler naar dingen gaat kijken en daardoor op nieuwe ideeën, oplossingen en inzichten komt. Je kunt oefenen met in het verleden genomen beslissingen om het een beetje in de vingers te krijgen, maar er is natuurlijk niets op tegen om meteen met een onderwerp aan de slag te gaan waar je op dit moment mee bezig bent.

Succes!




maandag 15 juli 2013

Hoe hooggevoelig ben jij voor de mening van anderen?

Het begint vaak al op school. Je moet voor het bord komen om een som te maken. Op zich kun je dat best en heb je het oplossen van dit soort rekenkundige vraagstukken goed onder de knie. Maar zodra je voor de klas gaat staan, lijkt het wel alsof je ineens niets meer weet. Je weet zeker dat al je klasgenootjes zullen zien dat je die ochtend je haren had moeten wassen en dat er een vlek op je broek zit. Erger nog, iedereen zal zien dat je te dik bent, en ze zullen je uitlachen. Je staat gewoon voor gek. En nu kun je bovendien niet meer denken en weet je met de beste wil van de wereld niet hoe je dit soort delingen ook alweer maakte. Je wordt knalrood en je begint te zweten. Je staat dus nog meer voor paal. Je kunt iedereen al horen gniffelen om die debiele rooie kop die je hebt, en natuurlijk zien ze ook die zweetdruppels op je voorhoofd. Ja, ja, je hoort ze al lachen, en nu voel je je ook nog duizelig. Je kijkt wanhopig naar de meester die je mogelijk nog iets bemoedigends toeroept, zo van ‘Je kunt het best’, maar hoewel je zijn lippen ziet bewegen dringen zijn woorden amper tot je door. Je zou het liefste door de grond zakken... 
Het is een extreem scenario, en misschien herken je je er maar ten dele in. Toch is het voor veel hooggevoeligen een bekende ervaring. Een gevoel van diepe onzekerheid dat je vaak levenslang parten blijft spelen. Met een beetje geluk leer je je eroverheen zetten en heb je er steeds minder last van, maar voor een groot aantal hooggevoeligen blijft het vaak erg lastig om niet veel en vaak stil te staan bij de indruk die ze op een ander maken. Uiteraard is het dan van belang om er altijd onberispelijk uit te zien zodat (?) iedereen je aardig vindt en je een uitstekende indruk maakt. Spreekbeurten, presentaties, zinnige opmerkingen maken tijdens vergaderingen of bijeenkomsten, meedoen aan tafelgesprekken maat ook mensen te eten vragen, veel hsp’ers gruwen ervan. 

De mythe  

  • Niemand vind je wel of niet aardig omdat je haar in jouw ogen niet perfect zit. De meeste mensen zíen die vlek op je broek niet eens. Ga maar na: vind jíj iemand minder aardig omdat zijn haar niet ‘goed’ zit (vooropgesteld dát je al zou zien dat er iets ‘mis’ is met het kapsel van een ander). Wil jíj niet meer bevriend zijn met iemand omdat hij tijdens de pauze met eten geknoeid heeft en er nu een vlekje op zijn shirt zit?

  • Wees gerust, het is onmogelijk om altijd door iedereen aardig gevonden te worden. Het bestáát niet dat iedereen je even leuk, aardig en/of interessant vindt. Vind jij iedereen even leuk, aardig en/of interessant? Denk ook maar eens aan iemand die je bewondert of die je gewoon verschrikkelijk aardig vindt. Je kent vast ook wel iemand die lang niet zo lovend over die persoon is, of die ronduit een negatieve mening over hem of haar heeft.


Hoe komt het?
Als hooggevoelige bent je doorgaans sterk afgestemd op je omgeving. Te sterk. Je zintuiglijke antennes zijn bijna voortdurend op de buitenwereld gericht. Dat doe je onbewust. Het gaat zonder dat je erbij stilstaat. Je ogen nemen voortdurend waar, je oren staan altijd open, allemogelijke geuren dringen zich aan je op... en je bent de hele tijd bezig (ook meestal onbewust) om daar oordelen over uit te spreken: mooi of lelijk, aangenaam of storend, lekker of vies... Die oordelen hebben dan ook weer een uitwerking op hoe je je voelt. Iets kan je een prettig gevoel bezorgen, of je onzeker  en angstig maken. 
Waar het me om gaat is dat, dóórdat je zo gefocust bent op alles wat er in je omgeving plaatsvindt, je niet ‘thuis’ bent. Je bent niet op jezelf gericht, op wie jij bent en op wat jij doet, maar op de omgeving die onbewust gevoelens bij je oproept. Je maakt, zonder dat je daar doorgaans weet van hebt,  je welbevinden afhankelijk van wat er om je heen gaande is. Wie te veel in de buitenwereld leeft, is niet aanwezig in zijn ‘ik’. Hoe meer je je daarvan bewust bent, des te meer je ‘thuis in jezelf’ zult zijn en des te minder je je nog zult storen aan de (veronderstelde) mening van anderen. 
Je zou in dit verband ook eens kunnen spelen met de metafoor van ‘de huid als grens tussen jouw Ik en de buitenwereld.’ Hooggevoeligen hebben een ‘doorlaatbare’ huid. Doorgaans is het dan ook helemaal niet duidelijk waar jij ophoudt en waar de buitenwereld begint – en omgekeerd. Misschien is je al wel bekend dat hsp’ers letterlijk een gevoelige huid hebben en dus regelmatig met huidproblemen kampen. En als ik ‘huid’ zeg, dan denk ik ook aan het deel van de huid binnenin je lichaam, dus je longen (astma, bijvoorbeeld) en je darmen. Allergieën hóren als het ware bij de hoogevoelige mens. 
Veel hooggevoeligen hebben een zwak zelfbeeld, veel hooggevoeligen vinden van zichzelf dat ze verlegen zijn. Als kind hebben ze immers vaak te horen gekregen dat ze op de een of andere manier niet deugen (immers, wie wist er toen van hooggevoeligheid en het gedrag dat daarbij hoort? Mensen hebben de neiging om anderen met zichzelf te vergelijken, dus wanneer iemand wat stiller of dromeriger is, dan krijgt hij van een minder gevoelig iemand al snel het stempel van ‘verlegen’ of ‘teruggetrokken’ of ‘onzeker’ opgedrukt). Nu je weet dat je hooggevoelig bent, zou je nog eens naar die stempels (zelfoordelen) kunnen kijken om te zien in hoeverre ze alleen maar een oordeel en geen waarheid zijn).


Wat kun je doen?

  • Denk eens aan situaties van het type ‘schoolbord’. Probeer je voor de geest te halen hoe (ellendig) je je toen voelde. Kun je navoelen hoe je op dat moment meer was afgestemd op je omgeving dan dat je ‘thuis’ was? Kijk dan ook eens naar wat er daarna gebeurde. Ben je echt vriendjes kwijtgeraakt? 

  • Probeer je bewust te worden van wat er gebeurt wanneer je je onzeker voelt. Waar zit je met je antennes? Probeer bewust terug te komen in je Ik, bv door een aantal keren bewust diep adem te halen

  • Ga na of de oordelen die je over jezelf hebt wáár zijn, of dat het oordelen van anderen zijn die je bent gaan geloven omdat je ze zo vaak hebt gehoord. Wie van nature wat stiller en teruggetrokken is, is niet per se ‘verlegen’; hij is alleen maar wat stiller en meer teruggetrokken dan het gros van de mensen. 

  • Misschien wil je het op het eerste gezicht niet geloven, maar niemand is echt geïnteresseerd in de door jou al dan niet behaalde resultaten. Ook hier is het een goed idee om de rollen eens om te draaien en je af te vragen in hoeverre andermans resultaten voor jóu belangrijk zijn. (Het zij dan omdat je jezelf beter voelt wanneer een ander ander een slechter resultaat behaalt dan jij, maar dat is weer een ander verhaal). 

  • En ten slotte, voor diegenen die werken met affirmaties, dit is er mogelijk eentje waar je iets aan hebt:
‘Ik ben waardevol. Altijd. Niet omdat iemand dat zegt, niet op grond van de hoeveelheid geld die ik verdien, maar omdat ik besluit dat te geloven zonder er een specifieke reden voor nodig te hebben.’  Wayne Dyer

Validation (youtube), ken je hem al? Ken je hem nog? 

vrijdag 14 juni 2013

Hooggevoelig, horen en luisteren

'Het belangrijkste bij communiceren is luisteren naar wat er niet wordt gezegd.'
Peter Drucker 
Horen en luisteren zijn niet hetzelfde. Een open deur? Ik vermoed van wel. Toch kan het, denk ik, geen kwaad om een aantal dingen weer eens bewust te overdenken.
Horen. Horen doen we allemaal, de dieren ook, en eigenlijk doen we dat ook continu. We doen het automatisch, dus zonder dat we ons er bewust van zijn. Achtergrondmuziekjes, verkeersgeluiden, geroezemoes in een ruimte met veel mensen, onze oren staan altijd open en er komt altijd geluid binnen. Het is in onze overbevolkte wereld zelden stil. We horen geluiden en staan er niet bij stil. En dat is maar goed ook, want als hooggevoelige weet je waarschijnlijk maar al te goed dat geluiden waar je bewust naar gaat luisteren (de vervelende muziek van de buurman) ineens extra luid worden; zó luid soms dat je alleen nog maar dát kunt horen. 
Luisteren, dus bewust horen, is een van de meest nuttige en zelfs ook noodzakelijke vaardigheden die je als mens kunt ontwikkelen. Luisteren en spreken samen, is communiceren. Waarom zou je willen luisteren? Je luistert om informatie te verzamelen, om iets te begrijpen en om te leren, om te genieten. Je luistert omdat iets of iemand je interesseert. (Inter-esse is zo’n prachtig woord. Letterlijk betekent het tussen-zijn). 
Uit onderzoek is echter gebleken dat een mens zich doorgaans maar een kwart of iets meer kan herinneren van wat hij gehoord heeft. Dat geldt dus voor zowel degene die hoort wat jij tegen hem zegt, als voor wat jij hoort dat er tegen jou wordt gezegd. Je houdt een heel verhaal –of het nu over een belevenis gaat, of over informatie die je wilt verstrekken, of over wát dan ook dat je mee wilt delen- en de ander hoort maar een heel klein deel. Wel een tikje ontmoedigend, vind je niet? En trouwens, wie kent dat niet, dat frustrerende gevoel dat iemand niet echt naar je luistert? Je kunt het vaak al merken aan de manier waarop er naar je wordt gekeken wanneer je iets aan het vertellen bent, niet? 
Wat kunnen we doen om beter te leren luisteren? Misschien kijk je ervan op als ik zeg dat luisteren bij jezelf begint. Dat lijkt niet logisch, maar dat is het wel. Want voordat je echt naar een ander kunt luisteren, moet je eerst met jezelf aan de slag. Luisteren –in tegenstelling tot horen- moet je leren. Om te beginnen zou je een klein oefeningetje kunnen doen. Zoek een plekje, bij voorkeur buiten, en zet je oren open. Hoor wat er aan geluiden om je heen is. Een brij van geluiden. Nu de volgende stap: zet opnieuw je oren open, maar probeer de geluiden van elkaar te scheiden en te benoemen. Probeer de betreffende klanken te benoemen (wat is het en hoe klinkt het, schel, dof, welke “kleur”, aangenaam of niet, enzovoort) en kruip er als het ware helemaal in. Welk gebaar roept een bepaald geluid bij je op. Je kunt deze oefening heel goed doen bij wijze van meditatie, probeer het maar eens. 
En dan nu het gesprek. Concentratie is een belangrijk onderdeel van het echte luisteren, dat ook wel het “diepe” luisteren wordt genoemd. Je kunt je alleen maar echt concentreren als je je eigen “ruis” onderdrukt. Met iemand méédenken is niet hetzelfde als vóór iemand denken. Ons reactieve, associactieve denken leidt ertoe dat we de neiging hebben om iemands verhaal in gedachten onmiddellijk van een oordeel te voorzien, of er herkenning aan te beleven. Je laat je oordeel of je persoonlijke herinnering dan tussen het verhaal van de ander en jouw luisteren schuiven... en wég is je aandacht. Hooggevoelige mensen doen dat heel snel, immers we zijn vaak kritischer dan goed voor ons is want de neiging tot perfectionisme zorgt er al snel voor dat we ergens iets van vinden. Wie echt luistert, die vindt niets, die luistert alleen maar zonder oordelen. 
Voor het echte luisteren is het dus als eerste nodig dat je je kunt concentreren en dat je je gedachten terughoudt. Als tweede is het van belang dat je je inleeft in de ander (en dat kun je natuurlijk alleen maar wanneer je niet oordeelt). Je luistert belangstellend niet alleen naar de woorden die je bereiken (horen) maar je probeert door te dringen tot de kern van de boodschap die de ander je probeert over te brengen. Wat zegt hij werkelijk? Wat is de kern van het verhaal? Door op iemands houding te letten word je vaak al een heel stuk wijzer, maar ook de klank van de stem en de gezichtsuitdrukking spelen een grote rol. Denk eraan dat je in dit opzicht als empatische HSP’er een streepje voor hebt op de minder gevoelige mens. Doorgaans pikken we de nonverbale informatie automatisch op en staan we er niet bij stil. Het kan op zich een interssante oefening zijn om daar voor de verandering wél eens bij stil te staan. 
Wordt een verhaal naar jouw idee te lang en begin je het gevoel te krijgen dat je te veel informatie te verwerken krijgt (als HSP’er zit je hoofd al snel vol, en helemaal wanneer je toch al moe was, of gespannen), dan zul je, zonder de ander op een storende manier in de rede te vallen –bijvoorbeeld door te gaan verzitten-, te kennen moeten geven dat je even wilt recapituleren. Aan dat recapituleren, aan dat samenvatten, zitten twee kanten. Ten eerste kun je de spreker laten weten dat je echt naar hem hebt geluisterd en dat je hem ook echt hebt begrepen, maar voor jezelf heb je de perfecte gelegenheid om wat tijd in te bouwen en de verkregen informatie op een rijtje te zetten. Probeer, wanneer de andere een adempauze neemt, het maar eens met zinnetjes als: 'Even, wacht even, ik wil graag zien of ik alles goed snap. Volgens mij bedoelde je...' 
Dit samenvatten is belangrijker dan je wellicht zou vermoeden. Ga maar eens na bij jezelf wat er gebeurt wanneer je te veel informatie over je heen krijgt. Bij HSP’ers is de spons (veel) eerder vol dan bij niet HSP’ers. Als je niet meer kunt opnemen kun je alleen nog maar horen en niet meer luisteren. Je haakt af. Je gedachten dwalen af zonder dat je dat zelf in de gaten hebt. Niet alleen loop je op die manier mogelijk belangrijke informatie mis, maar de ander heeft meestal wel in de gaten dat je niet meer oplet, en dat kan, afhankelijk van de situatie, vervelende gevolgen hebben. Ook kan het mislopen van informatie, of het luisteren met een half oor (h-oren, dus) tot misverstanden en conflicten leiden. ´Maar ik héb je toch gezegd...’ ‘Nou, daar kan ik me niks van herinneren. Dat heb je vast gedroomd.’ Wanneer je de kern van de boodschap van een ander herhaalt (en je de ander de kans geeft om je eventueel te corrigeren) dan bewijs jezelf én de ander een dienst. 
Actief luisteren, “diep” luisteren, vereist veel concentratie. Je moet het bovendien echt willen. Actief luisteren betekent een bewuste inspanning. Je moet het je echt aanleren. Het is een innerlijke houding die gevoed wordt door de oprechte interesse in de andere mens. Alleen door actief en diep te luisteren kun je contact maken met degene die tegenover je zit. Het betekent jezelf vanuit je hart openen naar die ander toe, oordelen en kritiek achterwege houden, en opletten dat je gedachten niet afdwalen naar bijvoorbeeld eigen ervaringen. Het betekent de ander alle ruimte geven die hij of zij nodig heeft. 
Het kan gebeuren dat iemand je iets wil vertellen en je niet in staat bent om op dát moment te luisteren. Zég dat dan. Je hoeft niet bang te zijn dat die ander je dan niet (meer) aardig zal vinden. Maak een afspraak voor een moment dat je wél tijd hebt. ‘Ik wil graag de tijd nemen om goed naar je te luisteren. Die tijd heb ik nu niet. Kun je morgen? Hoe laat spreken we af? Dan heb ik een dik uur om alles van je te horen.’ (Grenzen stellen!) 
De ander in de rede vallen, afgezien dan van hem op het juiste moment te onderbreken om de boodschap samen te vatten of om een vraag te stellen die tot verduidelijking kan leiden, is geen goed idee. En al helemaal niet wanneer het iets zegt dat de boodschap van de ander ontkracht. ‘Ja, dat ken ik. Ik heb dat ook meegemaakt toen...’ ‘Je overdrijft, zo erg is dat helemaal niet.’ ‘Je moet positief zijn.’ ‘Onzin!’ Doe je dat, dan heb je kennelijk toch niet echt geluisterd... Denk eraan dat je alleen je mening geeft wanneer de ander daarom vraagt.

Nog even een paar punten op een rijtje:  
  • Luister met aandacht. Kijk de ander geïnteresseerd aan. Hou je eigen oordelen, meningen en commentaren terug. Sluit je af voor ruis van buiten (muziek, verkeersgeluiden, enz.). Let op de lichaamstaal van de spreker. 
  • Laat blijken dat je actief luistert door een open lichaamshouding aan te nemen en door zo af en toe te knikken of instemmende geluidjes te maken. 
  • Probeer echt te begrijpen wat de boodschap is door zo af en toe samen te vatten en je te laten corrigeren. Stel vragen wanneer je iets niet begrijpt, of wanneer je ergens verduidelijking over wilt. 
  • Val de spreker niet in de rede, en al helemaal niet met eigen oordelen en meningen. 
  • Geef alleen je mening wanneer daarom wordt gevraagd. En doe dat dan vooral met respect en begrip.
Nogmaals, diep luisteren is iets wat je moet leren, waar je bewust aan moet werken. Probeer het zo veel mogelijk te oefenen, niet alleen door het in praktijk te brengen, maar ook door aandachtig naar gesprekken van anderen te luisteren om ervan te leren. Denk ook eens terug aan gesprekken die je in het verleden had en waar je echt contact met een ander had, of haal je een gesprek voor de geest waar het helemaal mis ging omdat de sprekers een defensieve houding aannamen en er niet werd geluisterd. 
In de zomermaanden, tijdens de vakantie, hebben we meestal meer tijd voor elkaar dan wanneer we druk aan het werk zijn. Het is daarom een goede periode om eens met deze manier van luisteren te oefenen. Ik wens je veel diep luisterplezier en “inter-esse toe!

zondag 12 mei 2013

Hooggevoelig en 'nee zeggen'


Je moeder vraagt je om even een boodschapje te doen, je vriendin vraagt je om even op de kinderen te passen, je man vraagt je om even die knoopjes aan te naaien, je baas vraagt je om dat klusje nog even op te knappen... En zo heb je waarschijnlijk zo je eigen serie voorbeeldjes; het dagelijks leven is er immers vol van.

Je bent niet te beroerd om te helpen. Helemaal niet. Je bent immers HSP’er, en als HSP’er sta je doorgaans voortdurend in de starthouding om anderen te helpen. Sterker nog: we zien vaak al wat een ander nodig heeft voordat die ander dat zelf überhaupt nog maar in de gaten heeft. Ja, ja, de meeste HSP’ers zijn geboren “redders”.

Vaak gaat het bieden van de helpende hand goed en vinden we het fijn om de ander een plezier te doen. Maar het is je vast wel eens overkomen dat je weliswaar ja zegt, maar dat het toch niet goed voelt om iets voor die ander te doen. Je krijgt al snel spijt van je spontane aanbod, en je beseft dat je eigenlijk gewoon nee had moeten zeggen omdat je te moe was, omdat je juist van plan was om eens lekker weg te kruipen met een boek of omdat je dringend toe was aan een eindje lopen, of om wat voor reden dan ook.

Waarom is 'nee zeggen' vaak zo lastig?
Nee zeggen is lastig om een aantal redenen, en vaak spelen al die redenen tot op zekere hoogte een rol:
  • Je wilt helpen, je bent een helper en helpen is iets wat je automatisch doet. Helpen is immers iets positiefs.
  •  Iedereen wil graag aardig gevonden worden. Je gaat ervan uit dat je niet aardig gevonden zult worden als je nee zegt. Misschien is er een stemmetje in je achterhoofd dat fluistert dat 'nee zeggen' egoïstisch is.
  • Je durft geen nee te zeggen omdat je bang bent dat de ander boos zal worden en je kunt niet tegen conflicten.
  • Je weet niet hoe je nee kunt zeggen en je hebt al 'ja' gezegd voordat het zelfs maar bij je opkwam om 'nee' te zeggen; en voor je gevoel kun je dan niet meer terug.
  • Uit respect voor de ander, omdat je vindt dat die ander (bijvoorbeeld een ouder of een leraar) geen 'nee' verdient.
  • 'Ja' zeggen is de meest gemakkelijke optie. De ervaring heeft je geleerd dat 'nee' zeggen je een schuldgevoel bezorgt. Als HSP’er kan het dan goed zijn dat je, wanneer je toch 'nee' zegt, je jezelf 'straft”'omdat je niet bereid was een ander bij te staan.


Waarom 'nee zeggen'soms noodzakelijk is
Natuurlijk moet je niet altijd nee zeggen, helemaal niet. Ik denk bijna dat je in het leven vaker ergens 'ja' op moet zeggen dan niet. Alleen, het moet een vrije keuze zijn, het gevolg van een eerlijke afweging. Als HSP’er moet je je eigen grenzen (leren) kennen en (leren) bewaken. Wees eerlijk in je emoties. Wees eerlijk in je persoonlijke behoeften. Niemand is gebaat bij een jazegger met een zuur gezicht! Nee kunnen zeggen, iets af kunnen wijzen zonder je daarna schuldig te voelen maakt je vrij. Waarom is nee zeggen zo belangrijk?
  • Het levert respect op. Wie altijd maar ja zegt om aardig te worden gevonden krijgt naar alle waarschijnlijkheid het stempel van 'slijmerd' opgedrukt (en dat is dus helemaal niet hetzelfde als aardig gevonden worden). Duidelijkheid van jouw kant wordt alleen maar gewaardeerd en mensen gaan je zien als een onafhankelijk iemand met een eigen mening.
  • Beter minder vaak ja zeggen om iets met plezier en overgave te kunnen doen. Een goed uitgevoerde klus die op de afgesproken tijd klaar is, leidt ertoe dat mensen je als betrouwbaar gaan zien. Beperk je bij voorkeur tot dingen waar je goed in bent.
  • Met 'nee zeggen' kun je jezelf een hele hoop onnodige stress besparen. Het is onmogelijk om het iedereen naar de zin te maken zonder meer van je krachten te geven dan je weer aan kunt vullen. Een tekort aan krachten leidt onherroepelijk tot stress. Denk daarbij aan het voor HSP’ers niet te verontachtzamen belang van het opladen van de accu’s!


Hoe zeg je 'nee'?
Dat is natuurlijk de hamvraag. Het is inderdaad een kunst om op een goede, eenduidige en vriendelijke manier 'nee' te kunnen zeggen. Een vaag, onduidelijk 'nou, nee, liever niet' brengt je verder van huis; 'liever niet' is geen nee, ookal denk je misschien van wel. Onduidelijkheid kan juist tot misverstanden en conflicten leiden, iets dat je natuurlijk wilt voorkomen.

Het ligt uiteraard aan de omstandigheden en aan de vraag die je krijgt, maar hieronder volgen een aantal 'formules' die je op weg kunnen helpen. Denk eens aan een bepaalde situatie waarin je 'ja' hebt gezegd terwijl je veel en veel liever 'nee' had gezegd, en zoek de formule die bij die situatie past. Spreek hem dan eens een paar keer hardop uit om te kijken hoe het voelt. Het oefenen van dit soort formules helpt je om je meer zekerheid te krijgen en om eenduidig en overtuigend over te komen. Hier komen ze:
  • 'Wat leuk dat je aan me dacht, dank je wel, maar echt, het komt me op het moment niet uit. Ik zeg dus nee.'
  • 'Hé, dat is een leuk idee! Maar wat jammer dat ik op dat gebied zo weinig ervaring heb. Ik doe het niet, want ik heb mezelf beloofd om alleen dingen te doen waarvan ik zeker weet dat ik ze tot een goed einde breng.'
  • 'Oei, nou, ik weet niet. Het komt me niet helemaal eerlijk voor. Nee, daar laat ik me niet mee in.'
  • 'Goh, jammer. Ik had je graag willen helpen, maar het gaat niet want ik heb nog ander werk te doen. Het komt me werkelijk niet uit. Volgende keer beter.'
  • 'Daar vraag je me nogal wat. Zou je iets duidelijker kunnen zijn? Wat wil je precies dat ik voor je doe?' (Je kunt dan altijd nog ja of nee zeggen; het maken van een duidelijke afspraak is even belangrijk als het geven van een duidelijk antwoord).


En dan nog dit:
Er is een tussenoplossing voor degenen die het ondanks de formules nog te moeilijk vinden om ronduit nee te zeggen. Kun je om de een of andere reden niet onmiddellijk een keuze maken tussen ja of nee, ben je er voor jezelf niet uit of je een vraag wel of niet kunt honoreren, dan kan het volgende antwoord uitkomst bieden: 'Ik begrijp je vraag en ik begrijp je behoefte. Ik kan er nu, op dit moment geen antwoord op geven en ik wil er even over denken. Kom je er volgende week op terug?' In de meeste gevallen, dat zul je zien, komt de vrager er niet op terug omdat hij al een andere kandidaat of oplossing heeft gevonden.

Je zult ook situaties meemaken waarin 'nee zeggen' geen optie is. Dat kan bijvoorbeeld zijn wanneer je in een groep (werkploeg) zit die als geheel heeft besloten om ergens mee akkoord te gaan. Probeer dan in ieder geval duidelijk aan te geven tot op welke hoogte je bereid bent om mee te gaan; hou je aan je grenzen. Waak ervoor om je als vrijwilliger op te werpen (een typische HSP-valkuil!).