Zoeken in deze blog

zaterdag 14 februari 2015

Voor vandaag...


Nu dat ik de liefde voel


Nu dat ik liefde voel
Hecht ik belang aan geuren. 
Nooit eerder hechtte ik belang aan 't geuren van een bloem. 
Maar nu ruik ik de geur van bloemen alsof ik iets nieuws zag.
Ik weet wel dat ze geurden, zoals ik weet dat ik bestond. 
Dat zijn de dingen die men weet van buiten. 
Maar nu weet ik het met de adem van achter in mijn hoofd.
Nu smaken mij de bloemen op papillen waarmee men ruikt. 
Nu word ik wakker, soms, en ruik nog voordat ik zie.

Fernando Pessoa


maandag 9 februari 2015

Als je kindje hoogsensitief is

Er gaat geen week voorbij of ik krijg wel een aantal mailtjes van bezorgde ouders die vinden dat hun kindje opvallend gevoelig is. Er wordt dan onder meer gevraagd om advies, om coachingsessies en om artikelen, maar wat die ouders eigenlijk willen is dat hun twijfels en onzekerheden worden weggenomen. 
Het eerste wat ik altijd vraag is of ze de HSP-test voor kinderen hebben gedaan. Vervolgens vraag ik of ze weten dat hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit een erfelijke karaktertrek is, hetgeen impliceert dat een van de ouders, of beiden, ook hooggevoelig is... Wanneer geen van beiden zich in het profiel van HSP-er herkent, kan dat betekenen dat hooggevoelig zijn nooit een probleem is geweest, maar het kan ook zo zijn dat de extreme gevoeligheid al van jongs af aan onderdrukt is geweest of dat, inderdaad, geen van beide ouders HSP is en dat er met je kindje iets anders aan de hand is. Dit artikel is echter geschreven voor ouders van hooggevoelige kinderen. 
Een baby, elke baby, of hij later hooggevoelig blijkt te zijn of niet, is een wonder op zich dat aanvankelijk één groot waarnemingsorgaan is; een klein mensje dat niet anders kan dan alles vanuit zijn omgeving in zich opzuigen. Alles komt bij het baby'tje binnen zonder dat hij het vermogen heeft om zich voor bepaalde (onaangename) prikkels af te sluiten. Een klein kind, van pasgeborene tot peuter, kan niet oordelen (om te oordelen heb je eigen ervaringen nodig) en kan niet vergelijken (ook daarvoor moet je eigen ervaringen hebben opgedaan), het kan alleen maar zien, horen, registreren en nabootsen. Het beseft nog niet eens dat het een op zichzelf staand organisme is maar gaat nog helemaal op in de omgeving waarmee het één is, zoals het ook in de moederbuik één was met de moeder. Pas wanneer het, zo op driejarige leeftijd 'ik' begint te zeggen, is dit het teken dat het zich begint te realiseren dat het 'iemand anders' is. 
Is een baby hooggevoelig dan zal hij nog veel meer informatie in zich op zuigen. Hoewel alle kindertjes gevoelig zijn voor lawaai, fel licht, extreme temperaturen (denk aan de fles en de potjes), en harde en schurende stoffen, zijn hoogsensitieve kindjes dat in nog veel sterkere mate. Het ligt dus voor de hand dat je hier als ouder en opvoeder sterk rekening mee zult moeten houden, en dat je erop moet letten dat je kindje niet overprikkeld raakt. Dat kun je doen door zijn omgeving rustig te houden, geluidsoverlast (dus ook muziek en tv waar het kindje echt niet op zit te wachten) te beperken, hem niet in schel en fel licht te plaatsen (denk ook aan de zon!), erop te letten dat zijn kamertje en ook zijn voeding niet te warm of te koud is en hem kleding van zacht katoen te geven en daar de schurende etiketjes uit te verwijderen. Ook ten aanzien van het speelgoed kun je veel doen: zo genieten natuurlijke materialen (eerst zachte stoffen en later hout) de voorkeur boven hard en kil plastic. 
Dit om te beginnen. Verder zou ik nog iets willen zeggen over het mee naar buiten nemen van je kindje. Persoonlijk ben ik een voorstander van die draagzakken waarmee je je baby tegen je lichaam aan kunt houden, en dat zeker in het begin. En bij 'begin' denk ik ook dat het geen goed idee is om je kleine HSP'tje al direct mee naar buiten te nemen. Ik raad je aan om daarmee te wachten tot hij iets van een maand oud is; bij mijn kinderen die beide hooggevoelig zijn, heb ik ermee gewacht tot ze zes weken oud waren. Dit kan overdreven lijken, maar bedenk dat het kind dat lange tijd volledig beschermd en omhuld in je buik heeft geleefd bij zijn geboorte geen flauw besef heeft van waar het terecht is gekomen en dat alles ineens zonder ook maar enige filter of bescherming regelrecht bij hem naar binnen knalt. Die ervaring moet voor elke pasgeborene behoorlijk overweldigend zijn, maar voor een mini HSP'tje moet dat regelrecht angstaanjagend zijn. In die zin is het dus niet geheel overdreven om hem niet in één keer, maar stapje voor stapje vanuit zijn vertrouwde omgeving, zijn comfortzone -zijn kamertje en later het huis- stukjes van de buitenwereld te laten zien. 
Terugkomend op die draagzakken... Die vind ik zo belangrijk omdat het kindje, jouw kindje, lekker contact kan maken met het lichaam van zijn moeder, dat lichaam waarin hij zo lang heeft geleefd en dat hem zo vertrouwd is. De nabijheid van jouw lichaam, jouw hartslag, zal hem een gevoel van zekerheid en veiligheid geven. Zekerheid en veiligheid zijn ongelooflijk belangrijk voor de kleine HSP'er. Het kleintje komt op de wereld zonder ook maar enig besef van concepten als Goed en Slecht, of Mooi en Lelijk; voor hem is alles zoals het is. Alles IS. Hij heeft nog geen onderscheidingsvermogen. Later zul je nog kans genoeg hebben om hem te leren dat niet iedereen even goede bedoelingen heeft, maar zo lang hij nog zo piep is zul je echt alles moeten doen om hem het gevoel te geven dat de wereld oké is, dat er over hem gewaakt wordt, dat hij veilig is en, vooral, dat er van hem wordt gehouden. We dragen hem dicht tegen ons lichaam zodat hij onze vertrouwde geur kan opsnuiven, ons hart kan voelen slaan en ons gezicht als referentiepunt kan zien. 
Kun je hem om wat voor reden dan ook niet zo tegen je aan dragen, leg hem dan in een wagen van waaruit hij je kan zien. Waak ervoor om je HS kindje in wagens te vervoeren waarin zijn blik op de wereld is gericht want dan raakt hij niet alleen snel overprikkeld (huilen!) hij zal zich ook totaal onveilig en onbeschermd voelen. Dit geldt ook voor wagentjes waarin je kindje, al wat ouder, kan zitten. Er komt bij dit soort wagentjes echt veel te veel informatie bij hem binnen... 
Je kindje wordt ouder. Ben jij de hooggevoelige ouder, vertrouw dan altijd op je intuïtie. Let altijd op de hoeveelheid prikkels die je kind te verteren krijgt. Maak hem stapsgewijs vertrouwd met de grote wereld. Neem hem niet mee naar plaatsen waar jij je onplezierig voelt (winkelcentra, drukke feesten, openbare gelegenheden...) en zorg ervoor dat hij voldoende slaap krijgt. Dat laatste is zo ongelooflijk belangrijk. Als hij naar de crèche of het kleuterklasje gaat, zoek dan een klein klasje; hoe kleiner hoe beter (minder prikkels). Als ze daar voorstander zijn van veel spelen en minder intelectualiseren, des te beter. Hoe meer aandacht ze hebben voor spelletjes, sprookjes vertellen, zingen, schilderen of tekenen en muziekmaken met instrumenten, des te gezonder je kindje zich zal ontwikkelen. Besef dat contact met de natuur onmisbaar is in de opvoeding van je kind. Leer hem schoonheid en goedheid waarderen, en zeg vooral nooit dingen als 'Niet huilen, dat doet geen pijn,' 'Je moet je niet zo aanstellen, huilen is voor zwakkelingen,' of 'Kijk eens hoe Pietje van zich af weet te bijten, dat zou jij ook moeten leren.' Hou er rekening mee dat zijn gevoel zijn realiteit is; voor hem is het wáár. Zijn emoties bagatelliseren heeft grote gevolgen voor zijn latere gevoel van eigenwaarde en kan ertoe leiden dat hij zich later zal gaan schamen voor wie en hoe hij is en dat hij zich mogelijk ook schuldig gaat voelen omdat hij zichzelf ziet als  'onder de maat.' Probeer uit te leggen dat niet alle kinderen hetzelfde zijn, dat jezelf met anderen vergelijken niet de manier is, maar dat het gaat om samenwerken en aanvaarding. Dat anders zijn in het geheel niet betekent dat je hoe dan ook minder zou zijn. 
Heb je de mogelijkheid, geef je kind dan een huisdier om voor te zorgen. De zorgplicht kan met iets kleins beginnen, bijvoorbeeld één keer per dag vers water, tot uitlaten of de bak verschonen. Het is duidelijk dat de verzorgingstaak in overeenstemming moet zijn met zijn mogelijkheden; hij moet zich er sterker door gaan voelen en niet het idee krijgen dat hij niet goed genoeg zou zijn! 
Laat het een instrument bespelen als dat kan. En waak er hoe dan ook voor dat hij niet te lang (rekbaar begrip uiteraard) voor de computer zit of met de tablet speelt. In die zin is ook te veel TV-kijken geen goed idee. Probeer daarentegen liever, en in kleine doses, het sociale contact te bevorderen evenals de liefde voor het lezen van mooie boeken. 
Bedenk dat veranderingen voor elke HPS'er een uitdaging zijn, maar dat veranderingen voor het HS kind nog veel moeilijker te verteren zijn omdat hij over een nog veel kleiner refentiekader beschikt. Probeer je kind daarom zo veel mogelijk voor te bereiden op nieuwe situaties en bedenk dat hij over elke nieuwigheid (andere school, verhuizing, scheiding, gezinsuitbreiding) enorm in de stress kan schieten. Ga, indien mogelijk, eerst met hem op verkenning of speel een rollenspel... Ga eerst kijken op een nieuwe school of in de nieuwe buurt. Kunnen jij als moeder en zijn vader niet langer bij elkaar blijven, leer hem dan die vader te respecteren ook al zou jij hem het liefste nooit meer zien. Ja, dat kan heel moeilijk zijn, maar daarmee geef je hem wel een enorm geschenk mee voor zijn latere leven... 
Elk kind is bijzonder, van de kinderen hangt onze toekomst als mensheid af. Hoogsensitieve kinderen zijn een tikje extra bijzonder. Ik beschouw ze als de wakers over onze cultuur, over de menselijke waarden, over de kunst en over de natuur, simpelweg omdat ze daar extra gevoelig voor zijn. In die zin waken ze over het welzijn van de aarde en al wat daar groeit en bloeit, over plant, mens en dier. Daarom raad ik jullie vanuit het diepst van mijn hart: begeleid de gevoeligheid van je kind als de gave die het is, doe wat in je vermogen ligt om ervoor te zorgen dat je kind zich sterk en zelfverzekerd kan voelen opdat hij zich volledig en evenwichtig kan ontplooien tot een bewust en wakker mens waar de wereld mee gediend is.

Test voor hoogsensitieve kinderen

Wie mijn werk een beetje kent weet misschien dat we in Spanje de "Vereniging voor hooggevoelige mensen" (Asociación de Personas Altamente Sensibles) hebben opgericht en dat we als voornaamste doelstelling het verspreiden van kennis omtrent deze trek hebben. Daartoe bezoeken we onder meer scholen waar we ouders en docerend personeel de onderstaande test aanreiken.
Waar het ons als vereniging primair om gaat is duidelijk maken dat hooggevoelig of hoogsensitief zijn geen stoornis is maar een karaktertrek; het is zoals je bent en dat is goed. Dat het soms lastig kan zijn zal niemand ontkennen, maar daar is vaak veel aan te doen. In een volgend artikel zal ik ten aanzien van dat laatste enkele tips verstrekken.



Hooggevoeligheid bij kinderen, een test voor ouders en opvoeders
Het kind... 
  • schrikt snel  
  • klaagt nog al eens over knellende kleding, schurende stoffen en/of etiketjes in de nek, naadjes in sokken die pijn doen... 
  • is in de regel niet blij met (onverwachte) grote verrassingen 
  •  leert meer van een rustige correctie dan van strenge straffen en huilt wanneer men tegen hem schreeuwt 
  • lijkt de gedachten van mensen te kunnen lezen 
  • gebruikt wijze woorden voor zijn leeftijd 
  • ruikt "luchtjes" die anderen ontgaan 
  • heeft een apart gevoel voor humor 
  • is sterk intuitief 
  • kan na een spannende, drukke en volle dag moeilijk in slaap komen 
  • heeft moeite met grote veranderingen (verhuizing, scheiding, nieuwe school, broertje/zusje erbij) 
  • wil andere kleren aan wanneer de kleren die hij aan heeft nat zijn of vol zitten met zand 
  • stelt veel vragen 
  • neigt tot perfectionisme 
  • neemt verdriet en pijn waar bij anderen 
  • geeft de voorkeur aan rustige spelletjes en/of aan lezen 
  • stelt diepzinnige vragen 
  • klaagt snel over pijn (lage pijndrempel) 
  • voelt zich niet prettig op plaatsen met veel lawaai of met veel mensen 
  • neemt kleine veranderingen waar (nieuw kapsel, nieuwe schoenen, "iets" nieuws in het algemeen)  
  • kijkt de kat uit de boom; zal in het algemeen lang aarzelen alvorens een beslissing te nemen 
  • levert betere prestaties wanneer hij vertrouwd is met de mensen om hem heen  
  • blokkeert wanneer hij in het middelpunt van de aandacht staat (voor het bord komen, een spreekbeurt, enzovoort) 
  • heeft diepe, intense emoties en raakt snel van streek 
  • heeft moeite bij het bepalen en handhaven van zijn grenzen 
  • kan moeite hebben met de concentratie (te veel informatie blokkeert)  
  • houdt veel van (huis)dieren en natuur 
  • heeft nog al eens denkbeeldige vriendjes 
  • kan liefkozingen afwijzen wanneer hij moe, gestresst en vol nieuwe indrukken zit 
  • is snel zenuwachtig en gestresst bij proefwerken, tests, examens... 
  • is weinig competitief 
  • valt liever niet op 
  • kan last hebben van pesten, of kan ter compensatie, zelf gaan pesten


HSP en extrovert 
Een klein percentage van hooggevoelige mensen en mensjes is extrovert. Deze mensen vallen juist op door een onrustig en druk gedrag waarbij voortdurend de grenzen worden opgezocht. We zien dan een kind dat niet gehoorzaamt, dat dwars ligt en streken uithaalt en de populaire bink probeert uit te hangen, om dan ten slotte van pure uitputting als het ware in te storten. Dat instorten leidt tot vrijwillige isolatie, soms ook ziekte, waarin weer nieuwe krachten worden opgedaan en 'het spel' weer van voren af aan begint.

Deze test is gebaseerd op het boek "The Highly Sensitive Child" van Elaine Aron, en is aangevuld met een aantal punten uit eigen ervaring als HSP en coach.