Zoeken in deze blog

zondag 8 mei 2011

HSP en werk

Het is helaas geen uitzondering dat hooggevoeligen overwerkt raken. Ik weet het niet zeker, maar het zou me niets verbazen als bleek dat er onder de hsp’ers gemiddeld meer gevallen van burnout voorkomen dan onder de veel grotere groep van mensen met een doorsnee gevoeligheid. De vraag die dan natuurlijk meteen opkomt is, waaróm dat zo is.

Laten we eerst eens kijken naar de manier waarop de meeste hooggevoeligen zich opstellen in hun werk. De hsp’er is vooral dienstbaar en doet als gevolg daarvan vaak veel meer dan aanvankelijk van hem of haar verwacht wordt. Hij of zij vindt het heel normaal om klusjes van collega’s over te nemen wanneer hij ziet dat een ander ergens mee worstelt. Hoe langer hij dit blijft volhouden, des te vaker zijn omgeving een beroep op hem zal doen. Op den duur gaat men het heel gewoon vinden dat deze hulpvaardige collega allerlei klussen opknapt en wordt er zelfs negatief gereageerd als deze aardige man of vrouw aangeeft dat hij of zij deze keer dat extra werk er echt niet bij kan hebben. Dienstbaarheid is een valkuil die je uiteindelijk kan opbreken.

Veel hsp’ers vinden het moeilijk om nee te zeggen, en ze voelen zich snel schuldig. Je kunt beter ja zeggen, helpen en meer hooi op je vork nemen dan je in feite aankunt, denken ze, dan iemand teleur te moeten stellen en je daarover dan ellendig of egoïstisch te voelen.

Anderen willen helpen is zondermeer een positieve karaktertrek. Mensen die helpen worden ook aardig gevonden, en uiteindelijk is het ook een heel menselijke behoefte om bij anderen in de smaak te willen vallen. Er is echter een verschil tussen willen helpen en jezelf wegcijferen. Wie er een gewoonte van heeft gemaakt zichzelf weg te cijferen is een goede kandidaat voor een burnout.

Wie meer uitgeeft of aan anderen cadeau geeft dan je kunt opbrengen, komt in de problemen. Dat gaat op voor geld, maar het gaat net zo goed op voor de hoeveelheid lichamelijke energie die je tot je beschikking hebt. Je kunt best wel eens een nachtje toe met minder slaap, en twee nachtjes gaat ook nog wel. Maar een hsp’er die langere tijd achtereen te weinig slaap krijgt, wordt snel zenuwachtig en kriegel. Je krijgt dan het gevoel dat je er niets meer bij kunt hebben. En dat is ook zo. Wil je niet ziek worden of overspannen raken, zul je aan dat signaal gehoor moeten geven.

Een hooggevoelige krijgt voortdurend een hoge dosis aan indrukken te verwerken. De tijd om al die prikkels een plekje te geven is beperkt. Je hebt meer tijd nodig dan een doorsnee mens, en omdat onze maatschappij op die doorsnee mens is ingesteld, is de kans groot dat je die extra tijd gewoon niet krijgt. Uit de praktijk blijkt dat  maar weinige hsp’ers zichzelf toestaan om af en toe eens even te kunnen pauzeren, even een eindje te kunnen gaan lopen, te mediteren of een simpele ontspanningsoefening te doen. (Wie daartoe wèl kans ziet zou deze met beide handen moeten aangrijpen!) Slaap is heel belangrijk om al die prikkels die overdag niet verwerkt konden worden alsnog te verwerken. Raak je achterop met slapen, dan stapelen al die onverwerkte indrukken zich op. En dat geeft stress. Opgestapelde stress leidt tot burnout, en burnout is een ziekte die een lange genezingstijd vergt.

Er is een verschil tussen egoïsme om er zelf beter van te worden en gezond egoïsme. Gezond egoïsme is voor een hsp’er: goed voor jezelf zorgen. Let erop dat je niet meer weggeeft dan je opnieuw kunt genereren. Let erop dat je voldoende rust en slaap krijgt. Goed en gezond eten hoort in hetzelfde rijtje. Leer nee te zeggen als je voelt dat iets je te veel wordt. Als je het moeilijk vindt om ronduit nee te zeggen, probeer het dan eens met zinnetjes als: ‘Mag ik daar even over nadenken?’ ‘Vind je het erg als ik eerst mijn eigen werk afmaak? Als ik dan nog tijd over heb, dan wil ik je met alle plezier helpen.’ Dat zijn geen kwetsende antwoorden, dat zijn beleefde en vriendelijke manieren om een beetje ruimte voor jezelf in creëren. In die ruimte zit de mogelijkheid om op een later moment alsnog te beslissen of je iemand wilt helpen of niet. Je krijgt de kans om bij jezelf na te gaan of je de energie ervoor kunt of wilt opbrengen en je kwetst er niemand mee.

Mocht je deze nieuwe houding willen oefenen, dan stel ik mij als coach graag beschikbaar.